________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.६ सू.५ साम्परायिककर्मास्रवभेदनिरूपगम् ५३ दिमयान् जीवाकारान्-वस्त्रादीन् वाऽऽरभमाणस्य कर्मबन्धनं साऽजीवारम्भिकी २१७ पारिग्रहिकी चापि द्विविधा, तस्याजीवाऽजीवपरिग्रहजन्यत्वादिति भावः ८ मायापत्ययिकी क्रियापि द्विविधा, आत्मभावनङ्कनता १ परभाववङ्कनता २ चेति। तत्राऽपशस्तस्याऽऽत्मभावस्य वङ्कनता-वक्रीकरणम्, अप्रशस्ताऽऽत्मभाव. मच्छादनपूर्वकं प्रशस्तभावोपदर्शनमित्यर्थः साऽऽत्मभाववङ्कनता सा च क्रियाव्यापाररूपत्वात् १ तथा परभावस्य बनता-वञ्चनता, या कूटलेखणादिभिः क्रियते सा-परमाववङ्कनता २ ।९। मिथ्यादर्शनमत्ययिकी क्रिया. ऽपि द्विविधा, ऊनातिरिक्तमिथ्याशनपत्यया १ तद्व्यतिरिक्तमिथ्यादर्शन का जीव के आकार के बनाये हुए आटे आदि के पिण्ड या वस्त्रों का आरंभ करने से होने वाले कर्मबन्ध को अजीवारंभिकी क्रिया कहते हैं।
(८) पारिग्रहिकी क्रिया के भी दो भेद हैं-जीवपारिग्रहिकी और अजीवपारिग्रहिकी। सचित्त का परिग्रह करना जीव पारिग्रहिकी और अचित्त वस्तुका परिग्रह करना अजीवपारिग्रहिकी क्रिया है।
(९) मायाप्रत्ययिकी क्रिया भी दो प्रकार की है-आत्मभाववंकनता और परभाववंकनता। अप्रशस्त आत्मभाव को वक्र करना अर्थात् अपने अप्रशस्तभाव को छिपाकर प्रशस्त भावका दिखावा करना आत्मभाववंकनता है । व्यापार रूप होने के कारण इसे क्रिया कहा है। झूठे लेख आदि लिखकर परभाव की जो वंचना की जाती है, उसे परभाववंकनता कहते हैं।
(१०) मिथ्यादर्शन प्रत्ययिकी क्रिया के भी दो भेद हैं-ऊनातिरिक्त લેટ વગેરેના પિંડ અથવા વસ્ત્રને આરંભ કરવાથી થતા કર્મબન્ધને અવારભિકી ક્રિયા કહે છે.
(८) पारिवाडियाना ५ मे से छ-१५RACी भनेઅજીવપારિગ્રહીકી સચેતને પરિગ્રહ કરે જીવપારિરિકી અને અચેત વસ્તુને પરિગ્રહ કર અજીવપારિગ્રહિક ક્રિયા છે.
() માયાપ્રત્યયિકી ક્રિયા પણ બે પ્રકારની છે આત્મભાવ વકતા અને પરભાવવંકનતા અપ્રશસ્ત આત્મભવને વક્ર કરે અર્થાત પિતાના અપ્રશસ્ત ભાવને ઢાંકી દઈ પ્રશસ્ત બતાવ્યા કરે તે આત્મભાવવંકનતા છે. વ્યાપાર રૂપ હોવાના કારણે આને ક્રિયા કહેવામાં આવી છે. બેટા લેખ વગેરે લખીને પરભાવની જે વંચના કરવામાં આવે છે તેને પરભાવવંકનતા કહે છે.
(૧૦) મિથ્યાદર્શન પ્રત્યવિકી ક્રિયાના પણ બે ભેદ છે ઉનાતિરિકત
श्री तत्वार्थ सूत्र : २
