Page Text
________________
૨૦
तत्त्वार्थ सूत्रे
तस्तु तदीयमेव तदन्नादिकं वर्तते, यद्वा- परस्य - अन्यजनस्येदमन्नादिकं वर्तते इति तत्र तं गत्वा यूयं भिक्षध्वम् इत्येवं परव्यपदेशः ४ | एवम् - मात्सर्यं तावत्मत्सरता, यः श्रावको भिक्षादिकं श्रमणेन मिक्षितः सन् क्रुध्यति अनादरं वा करोति, याचितोऽपि न ददाति स मत्सर उच्यते, तस्य भाव मात्सर्यम्, परगुणोकष्णुत्व वा, मात्सर्यम् । यद्वा- स खलु द्रमको दत्तवान् किमहं ततोऽपि न्यूनोsस्मीत्येवं मात्सर्यात्-दाने मात्सर्य व्यपदिश्यते, अथवा - कषाय कलुषितेन चित्तेन श्रमणेभ्यो ददतः श्रावकस्य मात्सर्यमुच्यते ५ तथाचैते पञ्चाऽतिथिसंविभागस्याऽतिचारा भवन्ति । उक्तञ्चोपासकदशाङ्गे प्रथमेऽध्ययने- 'अहा संवि भागस्स पंच अइयारा जाणियव्वा, न समाचरियव्वा, तं जहा - सचित्तनिक्खेवणया, सचितपेणया, कालाइकमदाणे, परोवएसे मच्छारिया' स्पष्ट दिखलाई देने वाले अन्न-पान आदि आहार के विषय में ऐसा कहना कि - 'यह अन्न-पान पराया है, मेरा नहीं है, अतएव देने के लिये मैं असमर्थ हूं जब कि वह आहार वास्तव में उसी गृहस्थ का हो, दूसरे का न हो ।
(५) मात्सर्य श्रमण द्वारा भिक्षा की याचना करने पर जो श्रावक क्रुद्ध हो जाता है, श्रमण का अनादर करता है अथवा याचना करने पर भी देता नहीं है, वह मत्सर कहलाता है। मत्सर का भाव मात्सर्य है । अथवा दूसरे के गुण को सहन न करना मात्सर्य है । अथवा उस दरिद्र ने दान दिया है तो क्या मैं उसले भी गया बीता हूं, इस प्रकार के मात्सर्य भाव से दान देना भी मात्सर्य कहलाता है । अथवा कषाय से कलुषित चित्त से श्रमणों को दान देना मात्सर्य है ।
ये पांच अतिथिसंविभागवत के अतिचार हैं । उपासकदशांग સ્પષ્ટ દેખાતાં અન્ન-પાણી આદિ આહારના વિષયમાં આ પ્રમાણે કહેવું કે—આ અનાજ-પણી, મીજાનાં છે, મારા નથી એ આપવા માટે હું લાચાર છું. આ પરભ્યપદેશ નામક અતિચાર છે. હકીકતમાં તે તે આહાર ઈન્કાર કરનાર पेसा थडस्थना ४ छे, मीलनो नथी.
(૫) માત્ચય-શ્રમણ દ્વારા ભિક્ષાની યાચના કરવામાં આવે ત્યારે જે શ્રાવક ગુસ્સે થઈ જાય છે, શ્રમણના અનાદર કરે છે અથવા યાચના કરવા છતાં પણ આપતા નથી તે મત્સર કહેવાય છે. મત્સરના ભાવ માસ્ટ્સ છે અથવા ખીજાના ગુણા સહન ન કરવા માડ્સ છે અથવા પેલા કરિ દાન આપ્યું છે તે શું હું તેનાથી ઉતરતી કક્ષાના ધ્યુ ? એ પ્રકારનામાત્સ ભાવથી દાન આપવુ. પણ માત્સય કહેવાય છે અથવા કષાયથી કલુષિત ચિત્તથી શ્રમણાને દાન આપવુ માત્સય છે,
આ પાંચ અતિથિસ'વિભાગ વ્રતના અતિચાર છે. ઉપાસકદશાંગસૂત્રના
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨
| SR No. | 006386 |
| Book Title | Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 49 MB |