________________
६९४
उत्तराध्ययन सूत्रे
धनुं शनरुवाच - भवान् कथयतु न किमप्यस्ति । पञ्चाशत्सहस्राणि भवते दास्यामि । वरधनुस्तमाश्वास्य तत्कुक्कुटं निरीक्षितवान् दृष्टवाँश्च तं कुकुटं चरणबद्धसूचीकलापम् । शस्त्रभूतेन सूचीकलापेन व्यथितः सागरदत्तकुक्कुट : पराजित इति ज्ञात्वा वरधनुः सूचीकलापं शनैर्निःसार्य कथितवान्- विलोकितः कुक्कुटः न किमप्यत्र पश्यामि । इत्युक्त्वा स ततोsपमृत्य यथा बुद्धिलो न जानीयात्तथा बुद्धिलकृतं सर्व वृत्तं सागरदत्ताय निवेदितवान् । सागरदत्तः पुनः स्वकुक्कुट युद्धं कर्तुं प्रेरितवान् । सागरदत्तकुक्कुटो बुद्धिलकुकुटेन सह योध्धुं प्रवृत्तः । तदा सागरदत्त
"
देखिये । जब सागरदत्त ने ऐसा कहा तब वरधनु बुद्धिल के मुर्गे को देखने लगा । बुद्धिल ने जब यह देखा कि वरधनु मेरे मुर्गे को देख रहा है तो उसने धीरेसे वरधनु से कहा कि महाराज ! आप कह दिजिये कि कुछ भी नहीं है । आपको मै पचासहजार रुपये दूंगा । वरधनुने बुद्धिल को धैर्य बंधाकर उसके मुर्गे का निरीक्षण किया- देखा उसमें उसने देखा कि मुर्गे के पैरोंमें सुइयां बंधी हुई हैं। उनसे व्यथित होकर ही सागरदत्त का मुर्गा पराजित हुआ है। वरधनु ने उस सूचीकलाप को उसके पैर से धीरें २ निकाल कर कहा कि मैंने बुद्धिल का मुर्गा देख लिया है इस में कुछ भी नहीं है । ऐसा कह कर वरधनु वहां से अलग हो गया और सागरदत्त से इस बात को उसने इस रूपसे कही कि जिससे बुद्धिल को इस बात की खबर ही न पड सकी। अब सागरदन्त ने अपने मुर्गे को पुनः बुद्धिल के मुर्गे के साथ युद्ध करने के लिये तैयार किया। दोनों
સાગરદત્તે આ પ્રમાણે કહ્યું એટલે વરધનુ બુદ્ધિલના કુકડાને જોવા લાગ્યા. બુદ્ધિલે જાણ્યું કે વધતુ મારા કુકડાને જોઇ રહેલ છે ત્યારે તેણે વરધનુને ધીરેથી ખનગી રીતે કહ્યુ કે, મહારાજ આપ કહી ઘોકે, કાંઈ પણ નથી. આપને હું પચાસ હજાર રૂપીયા આપીશ. વરધનુએ બુદ્ધિલને શાંત રહેવા કહી તેના કુકડાને તપાસ્યા. તેમાં તેણે જોયું કે, કુકડાના પગમાં ઝીણી સેાય આંધી હતી તેને કારણે ત્રાસ પામીને સાગરદત્તને કુકડા હારી ગયા હતા. વરધનુએ ધીરે ધીરે એ સેયને તેના પગમાંથી કાઢી લઈને કહ્યું કે, મેં બુદ્ધિલના કુકડા જોઈ લીધા છે તેમાં કાંઇ પણ નથી. એવું કહીને વરધનુ ત્યાંથી એક માજી ખસી ગયા અને એ વાત સાગરદત્તને એવી રીતે કહી કે, જેની બુદ્ધિને ખબર પણ ન પડી. આ પછી સાગરદત્ત ફરીથી પેાતાના કુકડાને બુદ્ધિલના કુકડા સાથે લડાઈ કરવા તૈયાર કર્યાં. બન્ને કુકડા ફરીથી લડવા લાગ્યા. આ વખતે સગરદત્તના કુકડાએ બુદ્ધિલના કુકડાને હરાવી દીધા. આ રીતે બુદ્ધિલ
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
