________________
६१२
उत्तराध्ययनसूत्रे चरणयोः शिरांसि नमयत । यत एष ऋषिः कुपितः सन् लाकमपि जगदपि दहेत्-भस्मसात् कुर्यात् ॥२८॥
भद्राया एतद्ववचनं श्रुत्वा स प्रधानाध्यापको रुद्रदेवपुरोहितस्तान् यादृशान् दृष्ट्वा यदकरोत्तदाह
मूलम् अवहेट्ठियपिटिस उत्तमंगे, पसारिओ बाहु अकम्मैचिठे। निब्भरियच्छे रुहिरं मंते, उडूढंमुंहे निग्गयजीह नेत्ते ॥२९॥ चाहते हो तो। क्यों कि (कुविओ एसो लोयंपि डहेज्जा-कुपितः एषः लोकमपि दहेत्) ये ऋषि यदि कुपित हो जाते हैं तो समस्त जगत को भी जला सकते हैं । अतः आप लोग अभिमान का परित्याग कर इस ऋषि के चरणों की शरण अंगीकार कर उनमें अपना२ मस्तक झुकाओ उसी में तुम्हारी भलाई है।
भावार्थ-अपराध करने पर भी यदि उस अपराध की अपराधी क्षमा मांग लिया करता है तो वह अपने अनिष्ट से बच भी जाता है। अत: इस नीति का अवलंबन कर भद्रा ने उन कुमारों को समझाना प्रारम्भ किया और ऋषि के चरणों में मस्तक झुकाने में ही उनके जीवन और धन की रक्षा करने का उपाय बतलाया। साथ में यह भी कह दिया कि यदि ऐसा तुम लोग नहीं करते हो और ऋषिवर यदि कुपित हो जाते हैं तो याद रखो-तुम्हारी तो क्या बात पूरा लोक भी इनकी कोपाग्नि से भस्मसात् हो सकता है ॥२८॥
वन मते धन याहता है तो म कुविओ एसो लोयंपि डहेज्जा-कुपितः एषः लोकमपि दहेतू थे ऋषि ने पायमान भनी शे तो सारा तन સળગાવી શકે છે. આથી આપ લેકે અભિમાનનો ત્યાગ કરી આ ઋષિના ચરણેનું શરણું સ્વીકારે. અને તેમના ચરણેમાં તમારાં સૌનાં મસ્તક ઝુકાવે. એમાં જ તમારી ભલાઈ છે. | ભાવાર્થ–અપરાધ કરવા છતાં પણ એ અપરાધ કરનાર અપરાધી જે ક્ષમા માગી લે છે તે તે પિતાના અનિષ્ટથી બચી જાય છે. આથી આ નીતિનું અવલંબન કરી ભદ્રાએ એ બ્રહ્મકુમારને સમજાવવા પ્રયત્ન કર્યો. અને એ ઋષિના ચરણમાં મસ્તક ઝુકાવવાથી જ એમના જીવન અને ધનની રક્ષાને ઉપાય બતાવ્યો. સાથે સાથે એ પણ કહી દીધું કે, જો તમે લેકે એ પ્રમાણે નહીં કરે છે, જે કદાચ ત્રષિવર કે પાયમાન બની જાય તે યાદ રાખજો કે, તમે શું પરંતુ સમસ્ત જગત એમના ક્રોધાગ્નિમાંથી બચી શકે તેમ નથી. ૨૮
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
