________________
५३२
उत्तराध्ययनसूत्रे
तथा च
मूलम्अप्पं च अहिक्खैिवइ, पबन्धं च न कुठवइ । मित्तिजमाणो भयइ, सुयं लब्धं ने मजइ ॥११॥ छाया-अल्पं च अधिक्षिपति, प्रबन्धं च न करोति ।
मित्रायमाणो भजति, श्रुतं लब्ध्वा न माद्यति ॥ ११ ॥ टीका-'अप्पं च' इत्यादि
अल्पं च अधिक्षिपति, अल्पशब्दोऽत्राभावार्थकः, ततश्च अल्प इति नैव कमपि पुरुषादिकम् अधिक्षिपति-निन्दति, अनिन्दक इत्यर्थः । प्रबन्धं च न करोति-कोपं प्रचुरकालं न धारयति । दीर्घरोषो न स्यादित्यर्थः । मित्रायमाणो भजति-मित्रमिवाचरन् हितैषिणं सेवते । य कश्चित् स्वस्मैश्रुतदानाद्युपकार कुर्यात् , तस्य लता है। (अमाई-अमायी) मायावर्जित होना ३। (अकुतूहले अकुतूहल:) इन्द्रजाल आदि आश्चर्यजनक वस्तु के देखने की उत्कंठा नहीं होना ४ । यहां स्थान और स्थानी में अभेद विवक्षाकी वजह से स्थानी रूप से उनका कथन किया गया है । इसी तरह आगेकी गाथाओं में भी जान लेना चाहिये-॥१०॥
'अप्पं च अहिक्खिवइ ' इत्यादि । ___ अन्वयार्थ-(अप्पं अहिक्खिवइ-अल्पं अधिक्षिपति) किसी की भी निंदा नहीं करना ५ ( पबन्धं च न कुव्वा-प्रबन्धं च न करोति) कोप को हृदय में धारण नहीं करना-दीर्घरोषी नहीं होना ६ (मित्तिज्जमाणो भयइ-मित्रायमाणः भजति) मित्र जैसा बनकर अपने हितैपी की सेवा करना । अर्थात् जो कोइ अपना श्रुतप्रदान आदि द्वारा उपकार करे रहित य तथा (४) अकुतूहले-अकुतूहल: sन्द्र या पाश्चयन परतुने જેવાની ઉત્કંઠા ન રાખવી. અહીં સ્થાન અને સ્થાનીમાં અભેદ હેવાને કારણે સ્થાની રૂપે તેનું કથન કરાયું છે. પછીની ગાથાઓમાં પણ એજ પ્રમાણે સમજવું ૧૦
“ अप्पं च अहिक्खिवइ"-त्याहि.
अन्वयार्थ-(५)अप्पं अहिक्खिवइ-अल्पं अधिक्षिपति ।नी ५y नि न ४२वी. (६) पबन्ध च न कुवइ-प्रबन्धं च न करोति ध्यभा गुस्सा राम नहीं दी षी न यु(७) मित्तिज्जमाणो भयइ-मित्रायमाणः भजति પિતાનું હિત કરનારની મિત્ર જેવા થઈને સેવા કરવી. એટલે કે મૃતપ્રદાન આદિ દ્વારા પિતાના પર ઉપકાર કરનારને પ્રત્યુપકાર કરે અર્થાતકૃતન ન થવું. (૮)
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
