________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० ११ गा० ६-७ अविनीतत्वस्य चतुर्दश कारणानि ५२३ ___ अबहुश्रुतत्वे बहुश्रुतत्वे चाविनयो विनयश्च मूल कारणम् । यद्यपि स्तब्धतादि स्थानरविनीतलक्षणम् , अहसनतादि स्थानैर्विनीतलक्षणं च वर्णितम् , तथापि शिष्यबुद्धिवेशद्यार्थ पुनरपि अविनीत विनीतयोः स्थानान्युच्यन्ते । तत्र - प्रथममविनीत स्थानान्याह
मूलम्अहं चोदेसहि ठाणेहिं, वट्टमाणो उ संजएं। अविणीए वुच्चई सो ॐ, निव्वाणं च न गच्छंइ ॥६॥ छाया--अथ चतुर्दशसु स्थानेषु वर्तमानस्तु संयतः।
__अविनीत उच्यते स तु, निर्वाणं च न गच्छति ॥ ६ ॥ टीका--'अह' इत्यादि ।
'अथ' शब्दो वाक्यारम्भसूचकः । चतुर्दशसु स्थानेषु वर्तमानस्तु संयतः 'अविनीतः' इत्युच्यते । स तु अविनीतः निर्वाणं मोक्षं च शब्दाद् ज्ञानादींश्च न न गच्छतिन प्राप्नोति ॥ ६ ॥ ___ अबहुश्रुत होने में एवं बहुश्रुत होने में अविनय एवं विनय मूल कारण है। यहां यद्यपि स्तब्धता आदि स्थानों द्वारा अविनीत का लक्षण एवं अहसनता आदि स्थानों द्वारा विनीत का लक्षण वर्णित किया ही जा चुका है-फिर भी सूत्रकार शिष्यों की बुद्धि की विशदता के लिये फिर भी अविनीत और विनीत के स्थानों को कहते हैं उनमें अविनीत के स्थानों को इस प्रकार बतलाते हैं ॥ ' अह चोद्दसहि ठाणेहिं ' इत्यादि ।
अन्वयार्थ-यहाँ 'अह-अथ' अथ शब्द वाक्यारम्भका सूचक है। इन ( चोदसहिं ठाणेहि-चतुर्दशसु स्थानेषु ) चौदह स्थानों में (वट्ठमाणोउ संजए वर्तमानस्तु संयतः) वर्तमान संयत-मुनि(अविणीए बुच्चइ-अविनीत 1 અબહુશ્રુત અને બહુશ્રુત થવામાં અવિનય અને વિનય મૂળ કારણ છે. અહીં જે કે અહંકાર આદિ સ્થાને દ્વારા અવિનીતનાં લક્ષણે બતાવ્યાં છે અને અહાસ્ય આદિ સ્થાને દ્વારા વિનીતનાં લક્ષણે વર્ણવ્યાં છે, તે પણ સૂત્રકાર શિષ્યની બુદ્ધિની વિશદતાને માટે અવિનીત અને વિનીતનાં સ્થાને ફરીથી કહે છે, તેમાં અવિનીતનાં સ્થાને આ પ્રમાણે બતાવે છે
“अह चोइसहि ठाणेहि "-त्याहि.
सन्या -मही अह-'अथ' 'मथ 'शv४ पायारसना सूय: छ. चौदसहि ठाणेहि-चतुर्दशसु स्थानेषु यो स्थानमा वट्ठमाणो उ संजए-वर्तमानस्तु संयतः २९सा संयतने अविणीए वुच्चइ-अविनीत उच्यने विनीत छ.
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
