________________
प्रियदर्शिन टीका अ० ९ नमिवरित नमिइन्द्रयोः संवादः
४३७ धकत्वात्' इति हेतुः, यन्न तद्भवमोक्षसाधकं तद् मोक्षार्थिनाऽनाश्रयणीयं यथा पश्चाग्नितापादिकम्' इत्युदाहरणम् अयं तु अनगारधर्मस्तद्भवमोक्षसाधकः इत्युपनयः। तस्मान्मोक्षार्थिना आश्रणीयः अनगारधर्मः इति निगमनत् । अयं पश्चावयववाक्यरूपो हेतुः, कारणं तु मोक्षार्थिनाऽऽश्रयणीयत्वेन विना तद्भवमोक्षसाधकत्वं नोपपद्यते इति। एवं नमिराजर्षिणा सूचिताभ्यां हेतुकारणाभ्यां नोदितः-हेतुकारण-प्रदर्शनपूर्वक कथितः, देवेन्द्रः शक्रः, इदम्-अपरं वक्ष्यमाणं वचनम् , अब्रवीत्-उक्तवान् ॥४५॥
प्रव्रज्याधर्मे दृढोऽयमिति निश्चित्य परीक्षितमपि परिग्रहरागं पुनः परीक्षितुं शक्र आह
मूलम् ।
हिरणं सुवण्णं मणिमोत्तं, कंसं दूसं च वाहणं ।
कोसं च वडूढेइत्ता ण, तओ गच्छसि खत्तिया ॥ ४६॥ समझाया-"अनगारधर्मः मोक्षार्थिनाऽऽश्रयणीयः" यह प्रतिज्ञावचन है, " तद्भवमोक्षसाधकत्वात् " यह हेतुवचन है, अनगार धर्म मोक्षार्थी द्वारा आश्रयणीय है क्यों कि यह उसी भव से जीव को मोक्षका साधक है । जो तद्भवमें मोक्ष का साधक नहीं होता है वह मोक्षार्थी द्वारा आश्रयणीय नहीं होता है जैसे पश्चाग्नि तप आदि, यह व्यतिरेक उदाहरण है।" यह वैसा नहीं है " यह उपनय वचन है, इसलिये मोक्षार्थी द्वारा आश्रयणीय है" यह निगमन वचन है, यह पंचावयववाक्यरूप हेतु है। अनगार धर्म में मोक्षार्थि द्वारा आश्रयणायत्व के विना तद्भव मोक्ष साधकता नहीं बन सकती है, यह कारण है। इस प्रकार नमिराजऋषि द्वारा सूचित हेतु एवं कारणोंद्वारा समझाये गये इन्द्र ने पुनः उनसे इस प्रकार कहा-॥४५॥ "अनगारधर्मः मोक्षार्थी नाऽऽश्रयणीयः” से प्रतिज्ञा क्यन छ, “तहभवमोक्षसाधकत्वात्" એ હેતુવાકય છે, કે અનગાર ધર્મ મેક્ષાર્થી માટે આશ્રયણીય છે કેમકે, આ એજ ભવથી જીવને મોક્ષનું સાધક છે. જે આ ભવમાં મોક્ષને સાધક નથી તે મોક્ષાથી દ્વારા આશ્રયgય બનતું નથી. જેમ-પંચાગ્નિતપ આદિ, આ વ્યતિરેક ઉદાહરણ છે. “આ એ નથી” એ ઉપનય વચન છે, “આથી મોક્ષાર્થી દ્વારા આશ્રયણીય છે? એ નિગમનવાક્ય છે, આ પંચાવયવવાયરૂપ હેતુ છે, અનગાર ધર્મમાં મેક્ષાર્થી દ્વારા આશ્રયણીયત્વના વિના તવ મેક્ષ સાધકતા બની શકતી નથી, એ કારણ છે. આ રીતે સૂચિત હેતુ અને કારણે થી નમિરાજર્ષિથી સમજાવવામાં આવેલ ઈને ફરીથી તેમને આ પ્રકારે કહ્યું. મેં ૪૫ છે
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
