Page Text
________________
अध्ययन १ गा. १ मुखवस्त्रिकाविचारः ...
एवमेव प्रवचनसारोद्धारे त्रयोविंशत्यधिकपञ्चशततमगाथायां विद्यते, तथा प्रकरणरत्नाकरस्यापि तृतीय भागे, उत्तराध्ययनसूत्रस्य कमलसंयमोपाध्यायविरचित-सर्वार्थसिद्धिटोकायां तृतीयाध्ययनेऽप्येवमेव । एवं विशेषावश्यकबृहद्वत्तावप्युक्तम् ।
किश्चाऽऽगमविरोधोऽपि तेषां (अबद्धमुखवस्त्रिकाणां) दुर्वार एव, तथाहि-भगवती सूत्रे द्वितीयशतकस्य प्रथमोदेशके स्कन्दकानगारस्यानशनकाले 'नमोत्थु ण' पाठविधौ
"पुरत्थाभिमुहे संपलियंकनिसण्णे करयलपरिग्गहियं दसनहं सिरसावतं मत्थए अंजलिं कटु एवं वयासी" इत्याधुक्तम्,
तत्राञ्जलिबद्धस्य करद्वयस्य शिरसि स्थापने पद्मासनसंस्थः स्कन्दकोऽनगारः कथं तन्मते 'नमोत्थु णं' पाठमनावृतमुखेन व्यधात् । अनावृतमुखेन हि मुनयो न भाषन्ते,
अर्थात् अन्य समयमें सिर्फ मुखही बांधे, यह तात्पर्य हुआ, अन्यथा श्रीभगवतीसूत्र आदि अनेक आगमोका विरोध अनिवार्य होगा ।
इसीप्रकार प्रवचनसारोद्धारकी ५२३ वी गाथामें कहा है । तथा प्रकरणरत्नाकारके तोसरे भागमें, फिर श्रीउत्तराध्ययनसूत्रको कमलसंयमोपाध्यायरचित सर्वार्थसिद्धि नामकी तीसरे अध्ययनकी टीकामें भी इसी प्रकार कहाहै और ऐसेही विशेषावश्यक बृहद्वृत्तिमें भी कहा है।
जो मुख पर मुखवस्त्रिका नहीं बांधते, उनके मतमें आगम-विरोध अनिवार्य है। श्री भगवती-सूत्र २श०, १२० में स्कन्दक अनगारके अनशन समय में नमोत्थुणं के पाठकी विधिमें कहा है- पुरत्था० इत्यादि ।
इसमें विचारणी विषय यह है कि अञ्जलि बांध कर दोनों हाथ सिर पर धर कर पद्मासन लगाकर पूर्व दिशाकी ओर मुख करके बैठे हुवे स्कन्दक अनगारने 'नमोत्थुणं' पाठ खुल्ले मुखसे कैसे उच्चारण किया, क्योंकि दोनों हाथ सिर पर रखे हुए थे । और खुले मुखसे
અર્થત—અન્ય સમયમાં સિર્ફ મુખ જ બાંધે, એ તાત્પર્યાથ થયો, અગર એ અર્થ નહીં કરવામાં આવે તે શ્રીભગવતીસૂત્ર આદિ અનેક આગને વિરોધ અનિવાર્ય બનશે.
એવી જ રીતે પ્રવચનસારોદ્ધારની પ૨૩ મી ગાથામાં કહ્યું છે તથા પ્રકરણરત્નાકરના ત્રીજા ભાગમાં, અને શ્રીઉત્તરાધ્યયન સૂત્રની કમલસંયમપાધ્યાયરચિત સર્વાર્થ_સિદ્ધિ નામની ત્રીજા અધ્યયની ટીકામાં પણ એવું જ કહ્યું છે, એવી જ રીતે વિશેષાવશ્યક બૂડદુવૃત્તિમાં ५ धुं छे.
જેઓ મુખ પર મુખવઝિકા બાંધતા નથી, તેમના મતમાં આગમ-વિરોધ અનિવાર્ય छ. सातासूत्र २ श. १ 6. मा ४४४ अना२नअनशन समयमा 'नमोत्थु ण' ना पानी विधिमा छ-"परत्था" इत्याहि.
એમાં વિચારણીય વિષય એ છે કે અંજલિ બાંધીને, બેઉ હાથ શિર પર ધારણ प्रशने, परासन, सवीन, पूर्व दिशा त२३ भु५ शन मेटेस२४ मनारे 'नमोत्थु ण' પાઠનું ખુલ્લા મુખે કેવી રીતે ઉચ્ચારણ કર્યું ? કેમકે બેઉ હાથ માથા પર રાખેલા હતા.
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
| SR No. | 006367 |
| Book Title | Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 480 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik |
| File Size | 27 MB |