________________
अध्ययन ५ उ. १ गा ३९-४१ आहारगृहणविवेकः छया-गुविण्यै उपन्यस्तं, विविधं पान-भोजनम् ।
भुज्यमानं विवजयेद, भुक्तशेषं प्रतीच्छेत् ॥३९॥ सान्वयार्थः-गुव्विणीए = गर्भवती के लिए उपण्णत्थं = बनाकर रखा हुआ विविहं = नाना प्रकारका पाणभोयणं = खान-पान (यदि वह) मुंजमाणं = खा रही हो तो (उस आहारादिको साधु) विवज्जिज्जा = वरजे-न लेवे, (किन्तु) भुत्तसेसं = गर्भवतीके भोजन करलेने के बाद जो शेष रहा हो तो उसे पडिच्छए = लेवे ॥३९॥
टीका-'गुम्विणीए' इत्यादि । गुर्विण्य = गर्भवत्यै, उपन्यस्तं = गर्भपोषणार्थ = तदीयरुच्यनुकूलतया सम्पादितं स्थापितं वा विविधं नैकप्रकारकं पानभोजनं = पानं = पेयं-प्रपाणकादिकं, भोजनं भोज्यं मोदकादिकं (तया) भुज्यमानम् उपभुज्यमानं च विषर्जयेतू-न गृह्णीयात् यस्तदर्थोपकल्पिताऽऽहारादिग्रहणे यथारुच्याहाराधभावात्तदिच्छाभगस्ततश्च गर्भपीडा-तत्पातादिसम्भवः । ननु तर्हि किं सर्वथा विवर्जयेदित्याह-'भुक्ततिभुक्तशेष=भुक्तादवशिष्टं प्रतीच्छेत् = उपाददीत ॥३९॥ मूलम्-सिया य समणद्वाए, गुठ्विणी कालमासिणी ।
९ १२ १० ११ उट्ठिया वा निसीएज्जा, निसन्ना वा पुणुट्ठए ॥४०॥ १३ १८ १४१५ तं भवे भत्तपाणं तु, संजयाण अकप्पियं ।
* २३ २२ २४ २१ दितियं पडिआइक्खे, न मे कप्पइ तारिसं ॥४१॥ 'गुम्विणीए०' इत्यादि । गर्भवती स्त्रीको इच्छा के अनुसार अर्थात् उसके लिये बनाये हुए तथा गर्भको पुष्ट करनेवाले अनेक प्रकारके पान और भोजन (मोदक आदि ) का और वह जिसका उपभोग कर रही हो उस आहारका (साधु) त्याग करे-ग्रहण न करे । क्योंकि उसके लिये बनाये हुए भोजनको ग्रहण करनेसे उसको इच्छाका भंग होकर गर्भको पीडा पहुँचेगी, कौर गर्भपात तक होनेका सम्भव होजायगा । तो क्या वैसा आहार लेवे ही नहीं ? सो कहते हैंगर्भवती के भोजन कर लेने बाद जो आहार अवशेष रहे उसे ग्रहण करनेमें दोष नहीं है ॥३९॥
'गुग्विणीए०' छत्या. ती सानी ४२छान मनुसशन अर्थात सन माटे मना વેલાં તથા ગર્ભને પુષ્ટ કરનારાં અનેક પ્રકારનાં પાન અને ભજન (દક આદિ) ને અને તે જેને ઉપભેગ કરી રહી હોય તે આહારને સાધુ ત્યાગ કરે–ગ્રહણ ન કરે, કારણ કે એને માટે બનાવવામાં આવેલા ભોજનને ગ્રહણ કરવાથી તેને રૂચિને અનુસાર ભજન નહિ મળે, તેથી એની ઈચ્છાને ભંગ થશે અને ગર્ભને પીડા પહોંચશે, અને ગર્ભપાત પણ થઈ જવાને સંભવ રહેશે તે શું એ આહાર લેવે જ નહિ? તે માટે કહે છે કે-ગર્ભવતી ભજન કરી રહે ત્યારપછી જે આહાર અવશેષ રહે તેને ગ્રહણ કરવામાં દેષ નથી. (૩૯)
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
