________________
१२
अध्ययन ४ गा० २३ शैलेशीकरणस्वरूपम्
१४ ५ ६२ मूलम्-जया लोगमलोगं च, जिणो जाणइ केवली ।
तया जोगे निरूभित्ता. सेलेसिं पडिवज्जइ ॥२३॥ छाया-यदा लोकमलोकं च, जिनो जानाति केवली ।
___ तदा योगान्निरुध्य, शैलेशी प्रतिपद्यते ॥२३॥ सान्वयार्थः-जया-जब जिणो-वीतराग केवली केवलज्ञानी होये हुएः लोगमलोग च-लोक और अलोकको जाणइ-जानते हैं, तया तब जोगे-मनवचन-कायके योगों का निरूभित्ता-निरोध करके सेलेसिं-शैलेशीकरणको पडिवज्जइ-प्राप्त करते हैं ॥२४॥
टीका--'जया लोग'-मित्यादि । यदा जिनः केवली लोकालोकं जानाति तदा योगान् मनोवाकायलक्षणान् निरुध्य, तथाहि-मुक्तिपदेऽन्तर्मुहूर्तभाविनि आयुष्यन्तर्मुर्त्तमात्राविशेषे सति यद्यपातिकर्मचतुष्टयं स्वभावतः समस्थितिकं स्यात्तदा निष्कलङ्कः परमकल्याणाऽऽस्पदीभूत केवली सूक्ष्मक्रियाऽनिवाख्यं ध्यानमारभते । उत्कृष्टत आयुषः षण्मा सावशेषे समुत्पन्नकेवलस्य भगवतस्तु तदायुषोऽल्पत्वाद् वेदनीयनामगोत्रकर्मणां च स्थितिबाहुल्याच नियतसमुद्रातत्वात् , तत्कृत्वा वेदनीयादिषु चतुषु। समस्थितिकेषु सत्सु तदारम्भः ।
"जया लोग.” इत्यादि । जब घातीकोको जीतनेवाले केवली भगवान् लोक और अलोकको जान लेते हैं तब योगोंका निरोध करके शैलेशी अवस्थाको प्राप्त करते हैं ।
(३) अन्तर्मुहर्त मात्र आयु शेष रहने पर यदि बाको रहे हुए चारों अघातिया कर्मोकी स्थिति स्वभावसे ही बराबर हो तो निष्कलङ्क परम कल्याणके आश्रयभूत केवली प्रभु सूक्ष्म क्रिय नामक शुक्ल ध्यानके तीसरे पायेका ध्यान प्रारम्भ करते हैं, किन्तु जिन्हें उत्कृष्ट आयुकर्म छह मास अवशेष रहने पर केवलज्ञान उत्पन्न होता है उन्हें नियमसे केवलिसमुद्धात करना पड़ता है, क्योंकि उनका आयुकर्म अल्प होता है और उनके वेदनीय नाम गोत्र कर्मोकी स्थिति अधिक होती है, इसलिए वे पहले समुद्धातके द्वारा चारों कौंको स्थिति बराबर करके फिर तीसरे पायेका ध्यान आरम्भ करते हैं।
ના જોઈત્યાદિ. જ્યારે ઘાતી કર્મોને જીતવાવાળા કેવળી ભગવાન લોક અને અલક ને જાણી લે છે ત્યારે પેગોને નિરોધ કરીને શૈલીશી અવસ્થાને પ્રાપ્ત કરે છે.
(૩) અન્તર્મુહૂર્ત માત્ર આયુ શેષ રહેતાં બાકી રહેલા ચારે અઘાતી કર્મોની સ્થિતિ સ્વભાવથી બરાબર હોય તે નિષ્કલંક પરમ કલ્યાણના આશ્રયભૂત કેવળી પ્રભુ સૂમયિ નામના શુકલ ધ્યાનના ત્રીજા પાયાનું ધ્યાન પ્રારંભે છે. કિન્તુ જેમને ઉત્કૃષ્ટ આયુકમ છ માસ અવશેષ રહેતાં કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય છે, તેમને નિયમથી કેવળી સમુદ્દઘાત કર પડે છે, કારણ કે એમનું આયુકમ અલ્પ હોય છે અને એમનાં વેદનીય નામ ગોત્ર કર્મોની સ્થિતિ વધારે હોય છે. તેથી કરીને તે પહેલાં સમુદ્રઘાતની દ્વારા ચારે કર્મોની સ્થિતિ
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
