________________
अध्ययन २ गा. ४ कामरागदोषानुचिन्तनम्
र्भावयन्ति, परन्तु किमेतदाश्चर्यम् ? यत् स्त्रीणां चरित्रे तेऽपि मन्त्रा हतप्रायाः किमपि कर्तुं न प्रभवन्ति । अथासां चरित्रस्यैतादृशप्रभावशालिता, यत्पुरतो मन्त्रा अपि पराभूय निवर्त्तन्ते तर्हि क उपायस्तदुद्भावितरागरज्जुकर्तनाय संयताना -१ -मिति चेत्, हन्त ! हृदय-सहचर 1 योषित्सविधसंस्थितिपरित्याग एव तदीय-चरित्राऽऽपादितरागभङ्गोपाय इति धारणामुपैहि । उक्तञ्च -
" शृणु हृदय ! रहस्यं यत्प्रशस्तं मुनिनां
न खलु न खलु योषित्संनिधिः संविधेयः । हरति हि हरिणाक्षी क्षिप्रमक्षिक्षुरप्रैः,
पिहितमतनुत्रं चित्तमप्युत्तमानाम् ॥१॥ शास्त्रज्ञोsपि प्रकटविनयोऽप्यात्मबोधेऽपि गाढः,
संसारेऽस्मिन् भवति विरलो भाजनं सद्गतीनाम् । येनैतस्मिन् निरयनगरद्वारमुद्घाटयन्ती,
वामाक्षीणां भवति कुटिला भ्रूलता कुश्चिकेव" ॥२॥
जो मन्त्र, देवों और दानवों पर भी अपना प्रभाव शीघ्रहो दिखालाते हैं वे भी attनित राग पर प्रभाव नहीं डाल सकते । यह बड़ें आश्चर्यकी बात है । स्त्रियों का चरित्र इतना प्रभावशाली होता है कि उसके सामने मन्त्र भी प्रभावहीन हो जाते हैं तब उनके विषयमें उत्पन्न होनेवाले राग-रज्जुको काटनेके लिए मुनियों को क्या उपाय करना चाहिये ? हे हृदय - सुहृद् ! स्त्रियोंके समीप रहनेका त्याग करदेना ही उनके विषयमें होनेवाले प्रेम-पाशके काटने का उपाय है । कहा भी है
"ऐ मन ! मुनियोंकी आत्माका कल्याण करनेवाले रहस्यको सुन, वह यह है कि - स्त्रियोंका सम्पर्क (संसर्ग) सर्वथा नहीं करना चाहिये, क्योंकि शम-रूप कवच पहने हुए उत्तम पुरुषोंके अन्तःकरणको भी स्त्रियां अपनी आंखेरूपी छुरी की धारसे छिन्न-भिन्न कर डालती हैं" ॥१॥
જે મંત્ર, દેવા અને દાનવા પર પણ પોતાના પ્રભાવ તુરત મતાવી આપે છે, તે મંત્ર પણ સ્ત્રીજનિત રાગ પર પ્રભાવ પાડી શકતા નથી, એ માટા આશ્ચયની વાત છે. સ્ત્રીઓનુ’ ચરિત્ર એટલુ· પ્રભાવશાળી હોય છે કે તેની સામે મત્ર પશુ પ્રભાવહીન બની જાય છે. તા તેના વિષયમાં ઉત્પન્ન થનારા રાગરજ્જુને કાપવા માટે મુનિએએ કર્યેા ઉપાય કરવા જોઈએ ? હું હૃદય-સુહૃદુ ! સ્ત્રીઓની સમીપે રહેવાનુ' છેડી દેવું એજ એના વિષયમાં ઉત્પન્ન થતા પ્રેમપાશને કાપવાના ઉપાય છે. કહ્યુ છે કે—હૈ મન ! મુનિઓના આત્માનું કલ્યાણ કરનારા રહસ્યને શ્રવણુ કર. તે આ પ્રમાણે છે—
“स्त्रीयोनो सौंप (संसर्ग) सर्वथा न वो ये भरा है शमइया उवय पढेરેલા ઉત્તમ પુરૂષાના અંતઃકરણને પણ સ્ત્રીએ પેાતાની આંખારૂપી છુરીની ધારથી છિન્નलिन्न श्री नाचे छे." ॥१॥
१३
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર ઃ ૧
