________________
चन्द्रप्राप्तिसूत्रे
चक्कवालसंठिया ७, छत्तागारसंठिया ८, गेहसंठिया ९, गेहावणसंठिया १०, पासाय संठिया ११, गोपुरसंठिया १२ पेच्छाघरसंठिया १३, वळभीसंठिया १४, हम्मितलसंडिया १५, एगे पुण एवमाहंसु-वालग्गपोइया संठिया चंदिमसूरियसंठिई षण्णताएगे एवमाहंसु १६ । तत्थ णं जे ते एवमाहंसु-ता समचउरंसंठिया चंदिमसूरियसंठिई पण्णत्ता, एएणं णरणं णेयव्वं नोचेव णं इयरेहिं | ० १ ॥
१५०
छाया - सावत् कथं ते श्वेततायाः संस्थितिः आख्याता १ इति वदेत् । तत्र खलु इयं द्विविधा संस्थितिः प्रशप्ताः तद्यथा - चन्द्र सूर्यसंस्थितिश्च १ तापक्षेत्रसंस्थिति २, तावत् कथं ते चन्द्रसूर्यसंस्थितिः आख्याता ? इति वदेत् । तत्र खलु इमाः षोडश प्रतिपत्तयः प्रशप्ताः । तद्यथा तत्रैकं श्वमाहुः - तावत् समचतुरस्रं संस्थिता चन्द्रसूर्यसंस्थितिः प्रशता, एके एवमाहुः | १| एके पुनरेवमाहुः - तावत् विषमचतुरस्रसंस्थिता बन्द्रसूर्यसंस्थितिः प्रशता, एके पवमाहुः |२| एवम् एतेनाभिलापेन समचतुष्कोणसंस्थिता ३, विषमचतुष्कोणसंस्थिता ४, समचक्रवालसंस्थिता ५ विषमचक्रवालसंस्थिता ६, चक्रार्धचक्रवालसंस्थिता ७ छत्राकार संस्थिता ८, गेहसंस्थिता ९, गेहापणसंस्थिता १०, प्रासादसंस्थिता ११, गोपुर संस्थिता १२ प्रेक्षागृहसंस्थिता १३, वलभीसंस्थिता १४ इर्म्यतलसंस्थिता १५, एके पुनरेव माहुः वालाग्र पोतिकासंस्थिता चन्द्रसूर्यसंस्थितिः प्रशप्ता एके पवमाहु:-१६, तत्र खलु ये ते एवमाहुः तावत् समचतुरस्रसंस्थिता चन्द्रसूर्यसंस्थितिः प्रज्ञप्ता, एतेन नयेन ज्ञातव्यं नो चैव खल इतरैः ॥ सू०१ ॥
व्याख्या- 'ता' तावत् 'कहं' कथं केन प्रकारेण 'ते' तव भवतां मते 'सेययाए ' श्वेततायाः शुक्लतायाः 'संठिई' संस्थितिः संस्थानम् 'आहिया' आख्याता कथिता ? 'ति वएज्जा' इति वदेत् वदतु भगवन् ! | भगवानाह - 'तत्थ' इत्यादि । ' तत्थ' तत्र श्वेतताविषये स्वल 'इमा' इयं वक्ष्यमाणस्वरूपा 'दुविहा' द्विविधा द्विप्रकारा 'संठिई' संस्थितिः 'पण्णत्ता' प्रज्ञप्ता, 'तं जहा' तद्यथा - सा यथा 'चंदिमसूरियसंठिई य' चन्द्रसूर्यसंस्थितिश्च १, 'ताव - क्खेत्तसंठिई य' तापक्षेत्रसंस्थितिश्च २। श्वेतता च चन्द्रसूर्यविमानानां तत्कृततापक्षेत्रस्य चेत्युभ-योरपि श्वेततायोगात् श्वेतता, सा द्विविधा भवति । अथ द्वयोर्मध्ये पूर्वं चन्द्रसूर्यसंस्थितिमाह'ता कहं ते' इत्यादि 'ता' तावत् हे भगवन् 'कहं' कथं केन प्रकारेण कीदृशीत्यर्थः 'ते' त्वया 'चंदिमसूरियसंठिई' चन्द्रसूर्य संस्थितिः चन्द्रसूर्यविमानसंस्थानरूपा 'आहिया' आख्याता 'तिवएज्जा' इति वदेत् वदतु कथयतु भगवन् । इयं चन्द्रसूर्येविमानसंस्थितिः द्वयोश्चन्द्रयोईयोः सूर्ययोरिति चतुर्णामपि अवस्थानरूपा पृष्टा गौतमेनेति ज्ञातव्यम् । एवं गौतमेन पृष्टे सति भगवान् पूर्वमस्मिन् श्वेतताविषये परतीर्थिकानां यावत्यः प्रतिपत्तयो लोके प्रचलन्ति तावतीः प्रदर्शयति- 'तत्थ खलु' इत्यादि । 'तत्थ' तत्र चन्द्रसूर्य संस्थितिविषये खलु 'इमाओ' इमा वक्ष्यमाणः 'सोलस' षोडश षोडशसंख्यकाः 'पडिवत्तीओ' प्रतिपत्तयः परमतरूपाः 'पण्ण