________________
ज्ञाताधर्मकथागसूत्रे षविधावश्यककरणरूपायाः क्रियायाः अनागमत्वात् नोआगमत्वं वोध्यम् , अत्रापि
नो-शब्दम्य देशतः प्रतिषेधपरत्वात् । इदम् लोकोतरिक नो आगमतो भावावश्यक धर्मपदवाच्यम् तत्र विधेयतया भगवतोऽहंत आज्ञायाः सद्भावात् । अन्येऽपि धर्मलक्षणमेवमाहुः
" वचनादविरुद्धाद्य-दनुष्ठानं यथोदितम् ।
मैव्यादिभावसंमिश्रं तद्धर्म इति कीर्त्यते " ॥१॥ भावता भी है रजोहरण से भूमि आदि का प्रमार्जन करना, वंदना आदि कृति कर्म करना आदि विधि पूर्वक जो षट् विध आवश्यक करने रूप क्रियाएँ हैं वे सब "किरिया आगमो न होइ" इस नियम के अनुमार आगम नहीं हैं। अतः इन में आगम के एक देश अभाव की अपेक्षा से नो आगमता है। यहां पर भी नो शब्द सम्पूर्ण रूप से आगमका प्रतिषेध परक न होकर उसके एक देश का ही प्रतिषेधक है। अतः ये सामायिक आदि षटूविध आवश्यक नोआगम की अपेक्षा से लोकोत्तरीक भाव आवश्यक है। और इनके ही आराधन करने की जिनेन्द्र देवने भव्य जीवों को आज्ञा दी है। कारण कि ये धर्मपद के वाच्य है इनकी आराधना से भव्यजीवों के कर्मों की निर्जरा होती है। दूसरों ने भी इस प्रकार धर्म का लक्षण कहा है
वाचनादविरुद्धाद्यनुष्ठान यथोदितम् ।
मच्यादिभावसंमिश्रं तद्धर्म इति कीर्त्य ते ॥ કર્મ આચરવાં વગેરે વિધિપૂર્વક જે ષવિધ આવશ્યક કરવારૂપ ક્રિયાઓ છે ते। स "किरिया आगमो न होइ" मा नियम भु०४५ माम नथी. मेटसा માટે એમનામાં આગમના એકદેશ અભાવની અપેક્ષાથી ને આગમતા છે. અહીં પણ ને શબ્દ સંપૂર્ણ રૂપથી આગમને પ્રતિષેધ ફરક નથી પણ તેના એકદેશને જ પ્રતિષેધક છે. એટલા માટે સામાયિક વગેરે આ ષવિધ આવશ્યક ને આગમની અપેક્ષા એ લકત્તરિક ભાવ આવશ્યક છે અને જિનેન્દ્ર દેવે એમની આરાધના કરવાની જ ભવ્ય જીવોને આજ્ઞા કરી છે. કેમકે આ બધા ધર્મપદના વાગ્યા છે. એમની આરાધનાથી ભવ્ય જીના કર્મોની નિર્જરા થાય છે. બીજાઓએ પણ આ રીતે ધર્મનું લક્ષણ બતાવ્યું છે
वाचनादविरुद्धाद्यदनुष्ठान यथोदितम् ।। मैञ्यादि भावसमिथ तद्धर्म इति कीयते ।।
श्री शताधर्म अथांग सूत्र : 03
