________________
प्रचन्द्रिका टीका श०४० अ. श. १७-२१ संज्ञिमहायुग्मशतानि
रोपमाण अन्तर्मुहूर्त्ताभ्यधिकानि, एतावत्परिमिता ज्ञातव्या अन्तर्मुहूर्त्ताधिकत्रिश त्सागरोपमकथनं तु उपरितनग्रैवेयकदेवमाश्रित्य ज्ञातव्यम् तत्र देवानामेतावदेवायुभवति शुक्ललेश्या च भवति, अभवसिद्धिकजीवा बोल्कर्षतस्तत्रैव देवतयोत्पद्यन्ते न तु ततः परतः समुत्पद्यन्ते अन्तर्मुहूर्त्तं च पूर्वभवावसानसम्बन्धीति । 'ठिई एवमेव ' स्थितिरपि एवमेव संस्थानाममितैव किन्तु 'नवरं' संस्थानकालादेतद् वैलक्षण्यं तदेवाह - 'अंतोमुहृतं नत्थि' अंतर्मुहूर्त्त नास्ति अत्र स्थितौ 'अंतोमुहुत्तममहियाई' इति पदं न वक्तव्यम्, स्थितिरेषामेकत्रिंशत्सागरोपमाणि, इवि भावः । ' जहन्नगं तहेव' जघन्यकं तथैव स्थितेर्जघन्यकाळः संस्थानकालस्य जघन्यअन्तर्मुहूर्त्त अधिक ३१ सागरोपम का अवस्थितिकाल है । उपरितन ग्रैवेयक देवों को आश्रित करके शुक्ललेश्या का यह अवस्थान काल कहा गया है। क्योंकि वहां पर देवों की इतनी ही आयु होती है और शुक्ल लेश्या होती है । अभवसिद्धिक जीव उत्कृष्ट से नौवें ग्रैवेयक तक जाते हैं। इसके आगे नहीं जाते हैं अभवसिद्धिक संज्ञीपञ्चेन्द्रिय जीवकी शुक्ललेश्या की स्थिति जो अन्तर्मुहूर्त्त अधिक ३१ सागरोपमकी कही गई है, सो इसमें कारण तो पूर्व में प्रकट किया ही जा चुका है, परन्तु अन्तर्मुहूर्त अधिकता जो यहां बतलाई गई है वह पूर्वभव के अन्त के अन्तर्मुहूर्त को लेकर बताई गई है ऐसा जानना चाहिये। 'ठिई एवं'चेव' स्थितिकाल आयुष्ककाल भी अवस्थानकाल के ही जैसा है । परन्तु 'अतोमुत्त' नस्थि' यहां एक अन्तर्मुहूर्त्त की अधिकता नहीं है । आयुष्ककाल यहां केवल ३१ सागरोपम का ही है। 'जहन्नगं तहेव' વધારે ૩૧ એકત્રીસ સાગરાપમના અસ્થિતિકાળ કહેલ છે. ઉપરિતન ત્રૈવેયકના દેવાના આશ્રય કરીને શુકલલેશ્યાને આ અવસ્થાન કાળ કરેલ છે. કેમ કે
ત્યાં વે!નું આયુધ્ધ એટલુ જ હાય છે. અને શુકલલેશ્યા હૈાય છે. અસવસિદ્ધિક જીવા ઉત્કૃષ્ટથી નવમાં ચૈવેયક સુધી જાય છે. તેથી આગળ જતા નથી. અભવસિદ્ધિક સંજ્ઞપચેન્દ્રિય જીવાની શુકલલેશ્યાની સ્થિતિ જે અંતમુ ત વધારે ૩૧ એકત્રીસ સાગરોપમની કહેલ છે. તા તેનું કારણુ તે પહેલા બતાવવામાં આવ્યું જ છે. પરંતુ અંતર્મુહૂત અધિકપણું' અહિયાં કહ્યું છે, તે પૂર્વભવના અન્તના અંતર્મુહૂતને લઇને કહેલ છે, તેમ સમજવુ’. 'ठिई एव' चेव' स्थितिाण भने आयुष्याण पशु अवस्थान प्रमाणे ४ छे. २' 'अ'तोमुत्त' नत्थि' मडियां | अंतर्मुहूर्त अधिया उस नथी. અર્થાત્ આયુષ્યકાળ અિ અહિયાં કેવળ ૩૧ એકત્રીસ સાગરોપમના જ છે. 'जन्नत' तहेव' स्थितिक्षण संस्थानना धन्याण प्रमाणेन ४ छे,
धन्य
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭
६९३
