________________
६०८
भगवतीसूत्रे पूर्ववदेवोत्तरम् एवं परिमाणादिकमपि पथमशतवदेव ज्ञातव्यम् एतदमिपायेणेवाह-'एव' इत्यादि ‘एवं' भवसिद्धियसया वि चत्तारि तेणेव पुज्यगमरणं नेयमा' एवं भवसिद्धिकशतान्यपि चत्वारि पूर्वगमकेन ज्ञातव्यानि, यथा कृतयुग्मकृतयुग्मद्वीन्द्रियस्य चत्वारि शतानि औधिक कृष्णलेश्य नीललेप कापोतलेश्याख्यानि कथितानि तथैव भवसिद्धिकद्वीन्द्रियाणामपि चत्वारि औधिक कृष्णनीलकापोतलेश्याख्यानि वक्तव्यानि सर्वत्र शतेषु पूविदेव एकादश एकादशोदेशका अपि वक्तव्याः । 'नवरं सव्वे पाणा० णो इणटे समडे' नवरं सर्वे पाणा:० नायमर्थः समर्थः सर्वे प्राणा यावत् सर्वे सत्त्वाः भवसिद्धिककृतयुग्मकृतयुग्मद्वीन्द्रियतया समुत्पन्नपूर्वा इति प्रश्नस्य नायमर्थः समर्थः इत्युत्तरम् । अत्र सर्वे पाणभूत जीव सत्वा भवसिद्धिक कृतयुग्मकृतयुग्म द्वीन्द्रिश्तया पूर्व नोत्पन्ना आसन अतोऽत्र 'अतई अदुवा अनंतखुतो' इति पाठो न वाच्य इति । 'सेसं तहेव' शेषं यिकों में से आकर के उत्पन्न नहीं होते हैं इत्यादि रूप से उपपात विषयक उत्तर पहिले कहे गये जैसा ही जानना चाहिये।
'एवं भवसिद्धिय सपा वि चत्तारि तेणेव पुव्वगमएण नेयव्या' जिस प्रकार से कृतयुग्म कृतयुग्म द्वीन्द्रिय जीव के औधिक शत, कृष्णलेश्य शत, नीललेश्य शत, और कापोतलेश्य शत ये चार शतक कहे गये हैं उसी प्रकार से भवसिद्धिक द्वीन्द्रिय जीवों के भी ये ही चार शत कहलेना चाहिये सर्वत्र शतों में पूर्व के जेसे ११-११ उद्देशक वक्तव्य कहे गये हैं । 'नवरं सम्वे पाणाको इणढे समढे' परन्तु इन उद्देशकों में समस्त प्राण यावत् समस्त मत्व अनन्तबार भवसिद्धिक कृतयुग्म कुतयुग्म द्वीन्द्रिय रूप से जन्म धारण कर चुके हैं। ऐसा पाठ ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે કે હે ગૌતમ ! તેઓ નરયિકામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થતા નથી. વિગેરે પ્રકારથી ઉપપતના સંબંધમાં પહેલા કહ્યા પ્રમાણેને ઉત્તર સમજી લે.
एवं भवसिद्धियसया वि चत्तारि तेणेब पुवगमएण नेयत्वा' २ પ્રમાણે કૃતયુગ્મ કૃતયુમ બે ઇન્દ્રિયવાળા જીવોના સંબંધમાં ઔધિક શતક, કલેશ્યા શતક, નીલલેસ્થા શતક અને કાપે તલેશ્યા શતક આ ચાર શતક કહેવામાં આવેલ છે, એજ પ્રમાણે ભવસિદ્ધિક દ્વીન્દ્રિય જીવોના સંબંધમાં પણ આજ પ્રમાણેના ચાર શતકે કહેવા જોઈએ. બધા જ શતકેમાં પહેલા કહ્યા અનુસાર ૧૧-૧૧ અગિયાર અગિયાર ઉદેશાઓ કહેવાનું કહેલ છે. 'नवर सव्वे पाणा० नो इगट्टे समडे' परंतु सा प्राणे। यावत् सपा सत्वा અનંતવાર ભવસિદ્ધિક કૃતયુગ્ય કૃતયુગ્મ હીન્દ્રિય પણાથી જન્મ લઈ ચુકેલ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭
