________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०३६ अ. श.१ उ.२-११ कृ. कृतयुग्मद्वीन्द्रियजीनि. ५९९ नैरयिकेभ्यो यावदेवेभ्यः १ इति प्रश्नः, उत्तरमाह-अतिदेशद्वारेण एवं जहाएगिदिय महाजुम्माणं पढमसमय उद्देसए' एवं यथा एकेन्द्रिय महायुग्मानां प्रथम समयोद्देशके कथितं तथैव प्रथमतमयद्वीन्द्रियाणामपि उपपातादिकमरगन्तव्यम् 'दसणाणत्ताई ताई चेव दस इह वि' । एकेन्द्रियमहायुग्मानां प्रथमोद्देशे यानि दश नानात्वानि तान्येव दशापि नानात्वानि इहापि ज्ञातव्यानि । अत्र तु 'एक्कारसमं इमं नाणतं' एकादशमिदं नानात्वम् अत्र प्रथमोद्देशद्वीन्द्रियस्यौधिकापेक्षया 'नो मणजोगी नो वयजोगी कायजोगी' नो मनोयोगिनः प्रथमसमयद्वीन्द्रिया क्या वे नैरयिको में से आकर के उत्पन्न होते हैं ? अथवा तिर्यग्योनिकों में से आकर के उत्पन्न होते हैं ? अथवा मनुष्यों में से आकर के उत्पन्न होते हैं ? अथवा देवों में से आकर के उत्पन्न होते हैं ? अतिदश द्वारा इसका उत्तर देते हुए प्रभुश्री गौतमस्वामी से कहते हैं'एवं जहा एगिदियमहाजुम्माण पढमसमयउद्देसए' हे गौतम ! जैसा कथन प्रथम समयोत्पन्न प्रथम कृतयुग्मकृतयुग्म राशिमित एकेन्द्रिय जीवों के उत्पाद आदि के सम्बन्ध में किया गया है-उसी प्रकार का कथन प्रथम समयोत्पन्न द्वीन्द्रिय जीवों के उत्पाद आदि के सम्बन्ध में भी जानना चाहिये । 'दसणाणत्ताई ताई चेव दस इह वि' एकेन्द्रिय महायुग्मों के प्रथम उद्देशक में जो भिन्नताएं प्रकट की गई है वे ही दश भिन्नताएं यहां पर पर भी प्रकट कर लेनी चाहिये । तथा यहां पर एक ११ वी भिन्नता है जो 'नो मणजोगी नो वयजोगी कायजोगी' इस શું તેઓ નરયિકમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? અથવા તિર્યંચમાંથી આવીને ઉત્પન થાય છે ? અથવા મનુષ્યમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? કે દેવામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નનો ઉત્તર અતિદેશદ્વારા माता प्रसुश्री गौतमस्वामी२ -'एवं जहा एनिदियमहाजुम्मा ण पढमसमय उद्देसए' गौतम ! पडसा समयमा उत्पन्न थना। इतयुग्म કૃતયુગ્મ રાશિવાળા એકેન્દ્રિય જીના ઉત્પાત વિગેરેના સંબંધમાં જે પ્રમાણેનું કથન કરવામાં આવેલ છે, એજ પ્રકારનું કથન પ્રથમ સમયમાં ઉત્પન થવાવાળા બે ઈન્દ્રિય જીવોના ઉત્પાદ વિગેરેના સંબંધમાં પણ સમજવું જોઈએ 'दस नाणत्ताई ताई चेव दस इह वि' सेन्द्रिय मयुग्माना प्रथम उद्देशाम દસ પ્રકારનું ભિન્નપણું પ્રગટ કરવામાં આવેલ છે. એ જ પ્રકારથી દસ રીતનું ભિન્નપણું અહિયાં પણ સમજવું તથા અહિયાં એક અગિયાર ૧૧મું ભિન્નપણે भाव छ, ते 'णो मणजोगी णो वयजोगी कायजोगी' मा सूत्रमा वा प्रगट ४२.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭
