________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका २०३४ अ. शं. १ उ०३ परम्परोपन्न के केन्द्रियनिरूपणम् ४६७ बादरभेदेन द्विविधाः । परम्परोपपन्नकाः सूक्ष्मपृथिवीकायिकाः कतिविधाः प्रज्ञप्ताः गौतम ! द्विविधाः प्रज्ञप्ताः पर्याप्ताश्च अपर्याप्ताश्च एवं यावद्वनस्पतिकायिका अपि पर्याप्तापर्याप्तभेदेन द्विविधा भवन्तीति एतदाशयेनैवाह'भेदो चउको जाव वणस्सइकाइयत्ति' भेद श्रतुष्को यावद्वनस्पतिकायिका इति, वनस्पतिकायिकपर्यान्तानाम् एते चत्वारः सूक्ष्मवादरपर्याप्ता पर्याप्तरूपा भेदा ज्ञातव्या इति । ' परंपरोक्वन्नग अपज्जत सुडुमपुढवीकाइरणं भंते !" परम्परोपपन्नकापर्यंत सूक्ष्मपृथिवीकायिकः खलु भदन्त ! 'इमी से रयणप्पभाए पुढनीए पुरथिमिल्ले चरिमंते समोहए' एतस्या रत्नप्रभायाः पृथिव्याः पौरस्त्ये चरमान्ते समवहतः 'समोहणित्ता जे भविए चाहिये । हे भदन्त ! परम्परोपपन्नक सूक्ष्म पृथिवीकाधिक कितने प्रकार के कहे गये हैं ? हे गौतम ! ये दो प्रकार के कहे गये हैं एक पर्यातक और दूसरे अपर्याप्तक, वनस्पतिकायिक तक इसी प्रकार से दो भेद होते हैं एक पर्याप्तक और दूसरे अपर्याप्त इसी आशय को लेकर 'भेदो चउको जाव वणस्सह काहयत्ति' सूत्रकार ने यह सूत्र कहा है । पृथिवीकायिक से लेकर वनस्पतिकायिक तक ये चार चार सूक्ष्म बादर पर्याप्तक और अपर्याप्तक भेद होते हैं।
'पर' परोवबन्नग अपज्जन्तसुमपुढवीकाइएणं भंते! हमीसे रयणभाए पुढवीए पुरथिमिल्ले चरिमंते समोहए०' हे भदन्त ! वह परम्परोपपन्नक अपर्याप्त सूक्ष्म पृथिवीकायिक जीव कि जिसने इस रत्नप्रभा पृथिवी के पूर्वचरमान्त में मारणान्तिक समुद्घात किया है । और समुद्घात करके इस रत्नप्रभापृथ्वी के पश्चिम चरमान्त में હે ભગવન્ પરંપરાપપન્નક સૂક્ષ્મ પૃથ્વીકાયિકા કેટલા પ્રકારના કહેવામાં આવ્યા છે ? ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે કે હૈ ગૌતમ ! પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્તક એ એ ભેદથી પર પરાપપન્નક સૂક્ષ્મ પૃથ્વીકાયિકા એ પ્રકારના છે, આજ પ્રમાણે આ એ ભેદો યાવત વનસ્પતિકાયિક સુધી સમજવા. અર્થાત્ અકાયિકથી લઈને વનસ્પતિકાયિક સુધીના જવા પર્યાપ્તક અને પર્યાપ્તક એ બે ભેદવાળા होय छे. तेभ समभवु. या अभिप्रायथी 'भेओ चउक्को जाव वणस्सइ काइयति' સૂત્રકારે આ સૂત્રપાઠ કહેલ છે. પૃથ્વીકાયિકથી લઈને વનસ્પતિકાય સુધીના જીવને સૂક્ષ્મ, ખાદર પર્યાપ્તક અને અપર્યાપ્તક એ રીતના ચાર ભેદે હાય છે.
'पर' परोववन्नगा अपज्जत्त सुहुमपुढवीकाइयण भंते! इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए पुरथिमिल्ले चरिमंते ! समोहए' डे लगवन् ते परंपरापयन्न अपर्याસક સૂક્ષ્મ પૃથ્વીકાયિક જીવ કે જેણે આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના પૂર્વ ચરમાન્તમાં મારણાન્તિક સમુધાત કરેલ છે, અને મારણાન્તિક સમુધાત કરીને જે આ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭
