________________
४२६
भगवतोत्रे
तत्थ णं जे ते विसमाउया समोववन्नगा ते णं वेमायट्टिया तुल्लविसेसाहियं कम्मं पकरेंति ३ । तत्थ णं जे ते विसमाउया विसमोववन्नगा ते णं वेमायडिया वेमायविसे साहियं कम्मं पकरेंति ४ । से तेणट्टेणं गोयमा ! जाव वेमायविसेसाहियं कम्मं पकरेंति ! सेवं भंते! सेवं भंते! त्ति जाव विहरइ ||सु०८॥ चउतीसइमे सए पढमे एगिंदियसए पढमो उद्देसो समत्तो । ३४-१ |
छाय -- कुत्र खल्लु मदन्त ! बादर पृथिवीकायिकानां पर्याप्तकानां स्थानानि प्रज्ञप्तानि ? गौतम | स्वस्थानेनाष्टासु पृथिवीषु यथा स्थानपदे यावत् सूक्ष्मवनस्पतिकायिका ये च पर्याप्तका ये नापर्याप्तका स्ते सर्वे एकविधा अविशेषा अनानात्वाः, सर्वलोके पर्यापन्नाः प्रज्ञप्ताः श्रमणायुष्मन् ! अपर्याप्त सूक्ष्मपृथिवी कायिकानां भदन्त ! कति कर्मप्रकृतः प्रज्ञप्ताः ? गौतम ! अष्टौ कर्मप्रकृतयः प्रज्ञप्ताः । तद्यथा - ज्ञानावरणीयं यावदन्तरायिकम् । एवं चतुष्केन भेदेन यथैव एकेन्द्रियशतकेषु यावद् वादरवनस्पतिकायिकानां पर्याप्तकानाम् । अपर्याप्त सूक्ष्मपृथिवी कायिकाः खलु भदन्त ! कति कर्म प्रकृतीध्नन्ति गौतम ! सप्त विधवन्धका अपि अष्टविधबन्धका अपि यथा एकेन्द्रियशतकेषु यावत् पर्याप्ता बादरवनस्पतिकायिकाः । अपर्याप्त सूक्ष्मपृथिवीकायिकाः खलु मदन्त ! कति कर्मप्रकृति र्वेदयन्ति ? गौतम ! चतुर्दशकर्मप्रकृति वेदयन्ति । तद्यथाज्ञानावरणीयं यथा एकेन्द्रियशतेषु यावत्पुरुषवेदबध्यम् । एवं यावद् बादरवन स्पतिकायिकानां पर्याप्तकानाम् । एकेन्द्रियाः । एकेन्द्रियाः खलु भदन्त ! कुत्र उत्पद्यन्ते ? किं नैरयिकेभ्य उत्पद्यन्ते ? यथा व्युत्क्रान्तौ पृथिवीकायिकानामुपपातः । एकेन्द्रियाणां भदन्त ! कति समुद्घाताः प्रज्ञप्ताः ? गौतम ! चत्वारः समुद्घाताः प्रज्ञप्ताः । तद्यथा-वेदनासमुद्घातो १ यावद् वैक्रियसमुद्घातः ४ एकेन्द्रियाः खलु भदन्त किं तुल्यस्थितिकाः तुल्यविशेषाधिकं कर्म मकुर्वन्ति ? तुल्यस्थितिका विमात्रविशेषाधिकं कर्म कुर्वन्ति ? त्रिमात्रस्थितिका स्तुल्य विशेषाधिकं कर्म प्रकुर्वन्ति ? विमात्रस्थितिका विमात्रविशेषाधिकं कर्म प्रकुन्ति ? गौतम ! अस्त्येकके तुल्यस्थितिकाः तुल्यविशेषाधिकं कर्म प्रकुर्वन्ति । अस्त्येक के तुल्यस्थितिका विमात्रविशेषाधिकं कर्म प्रकुर्वन्ति अस्त्येकके विमात्र स्थितिका तुल्यविशेषाधिकं कर्म प्रकुर्वन्ति । तस्केनार्थेन भदन्त ! एवमुच्यते अस्त्येक के तुल्यस्थितिका यावद् विमात्रविशेषाधिकं कर्म मकुर्वन्ति ? गौतम ! एकेन्द्रियाश्चतुर्विधाः प्रज्ञप्ता तद्यथा - अस्त्येकके समायुष्काः समोपपन्नकाः १ अस्त्ये
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭
