________________
-
-
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०३४ अ. श०१ सू०५ विग्रहगत्योत्पातनिरूपणम् ३८७ द्विधातो वक्रया गच्छन्, त्रिसामयिकेन विग्रहेणोत्पद्येत विश्रेण्या मुत्पधमानचतुः सामयिकेन विग्रहेणोत्पद्येत, तत्तेनार्थेन गौतम ! एवमुच्यते द्विसामयिकेनवा, त्रिसामयिकेन वा, चतुःसामयिकेन वा विग्रहेण समुत्पद्येत, एवम् पृथिवीकायि. केषु चतुर्विधेषु उपपातयितव्यः अकायिकेषु चतुर्विधेषु, तथा अपर्याप्तेषु सूक्ष्म तेजस्कायिकेषु चोपपातयितव्य एतदन्तस्य ग्रहणं भवतीति भावः 'अपज्जत्त बायरतेउकाइए णं भंते ! समयखेते समोहए समोहणित्ता जे भविए' अपर्याप्त हैं। उनमें से एकतो वक्रा श्रेणिसे जाता हुआ जो जीव उत्पत्ति स्थान में उत्पन्न होता है वह वहाँ दो समयवाले विग्रहसे उत्पन्न होता है। विधातो वका श्रेणिसे जाता हुआ जो जीव उत्पत्ति स्थान में उत्पन्न होता है वह तीन समयवाले विग्रहसे वहाँ उत्पन्न होता है
और जो जीव विश्रेणि में उत्पन्न होता है वह चार समयवाले विग्रह से वहां उत्पन्न होता है। 'तत्तेनार्थेन गौतम! एवमुच्यते' इसलिये हे गौतम ! मैने ऐसा कहा है कि वह वहां दो समयवाले विग्रहसे उत्पन्न होता है । तीनसमयवाले विग्रहसे उत्पन्न होता है अथवा चार समयवाले विग्रह से उत्पन्न होता है। इसी प्रकार से उसे चारों प्रकार के पृथिवीकायिक जीवों में उत्पादित कर लेना चाहिये। चारों प्रकार के अकायिकों में उत्पादित कर लेना चाहिये और अपर्याप्तक सूक्ष्म तेजस्कायिकों में उत्पादित कर लेना चाहिये।
'अपज्जत वायर तेउक्काइएणं भंते ! समयखेत्ते समोहए समोहा વાલા આ રીતે સાત શ્રેણી કહેલ છે. તેમાંથી એકતે વફા શ્રેણીથી જઈને જે જીવ ઉત્પત્તિસ્થાનમાં ઉત્પન્ન થાય છે, તે ત્યાં બે સમયવાળી વિગ્રહ ગતિથી ઉત્પન્ન થાય છે, અને દ્વિધાતે વક્રા શ્રેણીથી જનારે જીવ ઉત્પત્તિ સ્થાનમાં ઉત્પન્ન થાય તે ત્રણ સમયવાળી વિગ્રહ ગતિથી ઉત્પન થાય છે, અને જે જીવ વિશ્રેણથી ઉત્પન્ન થાય છે, તે ચાર સમયવાળી વિગ્રહ अतिथी त्यi S५-1 थाय छे. 'तत्तेनाथेन गौतम ! एवमुच्यते' से या હે ગૌતમ! મેં એવું કહે છે કે-તે ત્યાં બે સમયવાળી વિગ્રહ ગતિથી ઉત્પન્ન થાય છે, ત્રણ સમયવાળી વિગ્રહ ગતિથી ઉત્પન્ન થાય છે. ચાર સમયવાળી વિગ્રહ ગતિથી ઉત્પન્ન થાય છે. આ પ્રમાણે તે ચારે પ્રકારના પ્રકાચિકેમાં ઉત્પન્ન થવા સંબંધી કથન કહેવું જોઈએ. અને અપર્યાપ્તક, પર્યાપ્તક તેજરકાવિકે માં ઉત્પન્ન થવાના સંબંધમાં કહેવું જોઈએ.
'अपज्जत वायरते उक्काइएणं भंते ! समयखेत्ते समोहए समोहणित्ता लापन
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭.
