________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०३४ अ. श०१ सू०५ विग्रहगत्योत्पातनिरूपणम्
३७७
O
भदन्त । कतिसामयिकेन विग्रहेण उत्पद्येत ? गौतम ! द्विपामयिकेन वा त्रिसा मयिकेन वा विग्रहेणोत्पद्येत । तत्केनार्थेन ? एवं खलु गौतम ! मया सप्तश्रेणयः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा - ऋज्वायता १ यावद् अर्द्धचक्रवाला ७ । एकतो वक्रया श्रेषा उत्पद्यमानो द्विसामयिकेन विग्रहेणोत्पद्येत, द्विधातो वनमा श्रेण्या उत्पद्यमान स्त्रिसामयिकेन विग्रहेण उत्पद्येत तत्तेनार्थेन । एवं पर्याप्त केपि बादरतेजस्काविकेsपि उपपातयितव्यः । वायुकायिकवनस्पतिकायिकतया चतुष्केन भेदेन, यथा - अष्कायिकतया तथैव उपशतथितव्य । २० एवं यथा अपर्याप्त सूक्ष्मपृथिवीकायिकस्य गमको भणितः एवं पर्याप्त सूक्ष्मपृथिवीकायिकस्यापि भणितव्यः । तथैव विंशति स्थानेषु उपपातयितव्यः ४० । अधोलोक क्षेत्रनाडया बाले क्षेत्रे समवहतः समत्रद्दत्य, एवं बादरपृथिवीकायिकस्यापि अपर्याप्तकस्य पर्याप्तकस्य भणितव्यम् ८० । एवमष्कायिकस्य चतुर्विधस्यापि मणितव्यम् १६० । सूक्ष्मतेजस्कायिकस्य द्विविधस्यापि एवमेव २०० । अपर्याप्तबादर ते जरका थिकः खलु भदन्त ! समयक्षेत्रे समवहतः समवहत्य यो भव्यः ऊर्ध्वं श्रोक क्षेत्रनाडया बा क्षेत्रे अपर्याप्त पृथिवीकायिक तथा उपपत्तु स खलु भदन्त ! कतिसामयिकेन विग्रहेण उत्पद्येत ? गौतम ! द्विसामयिकेन वा, त्रिसामयिकेन वा, चतुःसामयिकेन वा विग्रहेणोत्पद्येत । तत्केनार्थेन । अर्थो यथैव रत्नप्रभार्या तथैव सप्त श्रेणयः एवं यावदपर्याप्त बादरतेजस्कायिकः खलु भदन्त ! समयक्षेत्रे समवहतः समवहृत्य यो भव्यः ऊर्ध्वलोक क्षेत्रनाडया वाले क्षेत्रे पर्याप्त सूक्ष्मतेजस्कायिकतथा उपपत्तुं स खलु भदन्त ! शेषं तदेव । अपर्याप्त वादरतेजस्कायिकः खलु भदन्त ! समयक्षेत्रे समवहतः समवहस्य यो भव्यः समयक्षेत्रे अपर्याप्त बादरतेजस्कायिकतया उपपत्तुं स खलु भदन्त ! कति सामयिकेन विग्रणोत्पद्येत ? गौतम ! एकसामयिकेन वा द्विसामयिकेन वा, त्रिसामायिकेन वा, विग्रहेणोत्पद्येत तत्केनार्थेन । अर्थो यथैव रत्नप्रभायां तथैव सप्तश्रेणयः । एवं पर्याप्तबादरतेजस्कायिकतयाऽपि । वायुकायिकेषु वनस्पतिकायिकेषु च यथा पृथिवीकायिकेषु उपपातितस्तथैव चतुष्केन भेदेन उपपातयितव्यः । एवं पर्याप्तवादर तेजस्कायिकोsपि एष्वेव स्थानेषु उपपातयितव्यः । वायुमायिक वनस्पतिकायिकानां यथैव पृथिवी कायिकत्वे उपपात स्तथैव मणितपः । अपर्याप्त सूक्ष्मपृथिवीकायिकः 5: खलु भदन्त ! ऊर्ध्वलोकक्षेत्रनाडया बाये क्षेत्रे समवहतः समवहत्य यो भव्यः अधोलोक क्षेत्रनाडया बाह्य क्षेत्रे अपर्याप्त सूक्ष्मपृथिवीकायिकतया उपपत्तुम्, सखल भदन्त ! कति सामयिकेन. पवम् ऊर्ध्वलोक क्षेत्रनाडया बाो क्षेत्रे समवहतानाम् अधोलोक क्षेत्रनाडया बाह्य क्षेत्रे उत्पद्यमानानां स एव गमको निरवशेषो भणितव्यो यावद् वनस्पतिकायिकः पर्याप्तको बादरवनस्पतिकायिकेषु पर्याप्तकेषु उपपातितः ॥ ८५ ॥
भ० ४८
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭