________________
S
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०३४ अ. श.१ सू०२ विग्रहगत्योत्पातनि० ३३७
'एवं पज्जत्तमुहुमपुढवीकाइओ वि पुरथिमिल्ले चरिमंते समौहणावेचा एएणं चेव कमेणं एएमु चेव वीसइसु ठाणेसु उववाएयवो' एवम् अपर्याप्त सूक्ष्मपृथिवीकायिकवदेव पर्याप्तसूक्ष्मपृथिवीकायिकोऽपि ज्ञातव्यः, तं रत्नप्रमाया पौरस्त्ये चरमान्ते समयघात्य मारणान्तिकसमुद्घातं कारयित्वा एतेनैव अप. र्याप्त सूक्ष्मपृथिवीकायिकोक्तेनैव क्रमेण-प्रकारेण एतेष्वेव विंशतौ स्थानेषु तानि विंशतिस्थानानि यथा-पृथिव्यादयः पञ्च ते सूक्षा बादरभेदादश, तेषां प्रत्येक पर्याप्तकापर्याप्तकभेदकरणा ते विशति भवन्ति, इति विंशतिः स्थानानि, तथाहिपर्याप्त सूक्ष्मपृथिवीकायिकस्य अपर्याप्त सूक्ष्मपृथिवीकायिकः, पर्याप्त सूक्ष्म मंते समोहणावेत्ता एएणं चेव क्रमेणं एएसु चेव वीमहसु ठाणेसु उच. वाएयव्यो' हे गौतम ! अपर्याप्त सूक्ष्मपृथिवीकायिक के जैसे ही पर्याप्त सूक्ष्मपृधिवी कायिक को भी जानना चाहिये। अर्थात्-इस पर्याप्त सूक्ष्मपृथिवीकायिक का रत्नप्रभापृथिवी के पूर्व चरमान्त में मारणान्तिक समुद्घात कराकर इसी अपर्याप्त मूक्ष्मपृथिवीकाधिक के सम्बन्ध में कथित प्रकार के अनुमार इन्हीं पूर्वोक्त धीस स्थानों मेंपृथिव्यादि पांचो के सूक्ष्म बादर पर्याप्त अपर्याप्त रूप स्थानों में-यावत् चादर वनस्पतिकायिक के पर्याप्तक तक उसे उत्पन्न कराना चाहिये। कहने का भाव ऐसा है-पृथिवीकायिक से लेकर वनस्पतिकायिक तक एकेन्द्रिय जीव के ५ भेद होते हैं। ये पांचो ही सूक्ष्म और बादर के भेद से १० भेदवाले होने से बीस भेद हो जाते हैं । पर्याप्त सूक्ष्प्रपृथिवीका. यिकों के इन २० स्थानों में इस प्रकार से उत्पन्न करना चाहिये । हे भदन्त ! कोई पर्याप्तक सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीव इस रत्नप्रभा पृथिवी चेव कमेग एएसु चेव वीसइसु ठाणेसु उववाएयव्यो' गौतम ! भारत સૂક્ષમ પૃથવીકાયિકની જેમજ પર્યાપ્તક સૂક્ષ્મ પૃથ્વીકાયિક પણ સમજવા. અર્થાત આ અપર્યાપ્ત સૂમ પૃથ્વીકાયિક રતનપ્રભા પૃથ્વીના પૂર્વ ચરમાન્તમાં મારણ - ન્તિક સમુંદૂઘાત કરીને-આ પ્રકરણમાં અપર્યાપ્ત સૂફ પૃથ્વીકાયિકના સંબં. ધમાં કહેવા પ્રકારથી આ પૂર્વોક્ત સંસ્થાને માં-પૃથિવી વિગેરે પાંચેના સૂફમ. બાદર, પર્યાપ્ત અપર્યાપ્ત રૂપ સ્થાનમાં-પાવત્ બાદર વનસ્પતિકાય સુધી એકેન્દ્રિય જીવના પાંચ ભેદે થાય છે, આ પાંચેના સૂક્ષમ અને બાદર ભેદથી ૧૦ ભેદ થઈ જાય છે, આ દસ ભેદના પણ દરેકના પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્તક એવા ભેદ થવાથી ૨૦ વીસ ભેદ થઈ જાય છે. પર્યાપ્તક સૂમ પૃથ્વીકાયિકોના આ ૨૦ વીસ સ્થાનમાં આ પ્રમાણેની ઉત્પત્તિ કહેવી જોઈએ.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૭
