________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२८ उ.१ सू०१ जीवानां पापकर्मसमार्जननिरूपणम् १
सामान्यतो जीवाना कस्यां गतौ पापार्जनं भवतीति प्रदर्य विशेषतो जीवानां तदर्शयितुं प्रश्नयन्नाह-'नेरइयाणं' इत्यादि । 'नेरइयाणं भंते' नैरयिकाः रखसु भदन्त ! 'पावं कम्मं कहि समज्जिणिसु कहिं समायरिंसु' पापम्-अशुभ कर्म कुत्र-कस्यां गतौ समाजन् कुत्र-कस्यां गतौ पापं कर्म समाचरन् कां गतिमाश्रित्य कर्मणां संचयं कुर्वन्ति येन कर्मणा एतेषां नारकगतो गमनं भवतीति प्रश्नः। भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'सव्वे वि ताव तिरिवबजोणिएमु होज्जत्ति, एवं चेव अट्ट भंगा भाणियव्या' सर्वेऽपि तावत् जीवाः तिर्यग्योनिकेषु अभूवन इति एवं प्रकारेण अष्टावपि भङ्गाः द्वितीयादारभ्याष्टरान्ताः प्ररूरणीया इति । एवं सरस्थ वि अट्ठ भंगा' एवमेव
सामान्य से जीवों के द्वारा किम गति में पापकर्म का उपार्जन किया जाता है यह प्रकट करके अथ मुत्रकार इसी बात को विशेष रूप से प्रकट करते हैं-इस में गौतमस्वामी ने प्रभुश्री से ऐसा पूछा है -'नेर. इया णं भंते ! पावं कम्म कहिं समज्जिगिंसु कहिं समायरिंमु' हे भदन्त ! नैषिकजीयों ने किस गति में पापकर्म का उपार्जन किया है
और किस गति में उसका समाचरण किया है ? अर्थात् किस गति ने रहकर ये कर्मों का संचय करते है कि जिस कर्म से इनका नरकति में गमन होता है ? इस प्रश्न के उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं-'गोयमा। सम्वे विताव तिरिक्खजोणिएसु होज्जा एवं चेव अभंगा भाणियच्या' हे गौतम ! समस्त जीव तिर्य ग्योंनिक में रहे हैं इस प्रकार से यहां पूर्व के भनुमार आठ भंग उत्तर रूप में कहना चाहिये, ‘एवं सव्यत्य वि अट्ट भंगा' इसी प्रकार से सर्वत्र सलेश्यादि नारक पदों में उत्तर
સામાન્ય રીતે જીવે દ્વારા કઈ ગતિમાં પાપકર્મનું ઉપાર્જન કરવામાં આવે છે, આ વિષય પ્રગટ કરીને હવે સૂત્રકાર આ વાતને વિશેષ રૂપથી બતાવે છે.–આમાં ગૌતમસ્વામીએ પ્રભુશ્રીને એવું પૂછયું છે કે – 'नेरइया ण भंते ! पाव काम कहि समन्जिणिसु कहिं समायरिंसु सन् નરયિક જીવોએ કઈ ગતિમાં પાપકર્મનું સમાચરણ કર્યું છે અર્થાત કઈ ગતિમાં રહિને તેઓ કર્મોને સંચય–સંગ્રહ કરે છે? કે જે કમથી તેઓ નારક ગતિમાં જાય છે આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી ગૌતમસ્વામીને
छ ?--'गोथमा सव्वे वि ताव तिरिक्खजोणिएसु होज्जा एवं चेव अट्र भगा भाणियव्वा' हे गौतम ! सघ । तिय य योनीमा २ छ, मा રીતે અહિયાં પણ પહેલા કહ્યા પ્રમાણે આઠ ભંગ ઉત્તર રૂપે સમજી લેવા. 'एवं सव्वत्थ वि अट्ट भगा' से प्रभार सवेश्यामि ना२३ पहीमा पर
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૭
