________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०३१ उ.२ सू०१ कृष्णलेश्याश्रित नै. उत्पातादिकम् १८१ धन्ते । हे भदन्त ! ते जीवा आत्मप्रयोगेण समुत्पद्यन्ते परमयोगेग वा समुत्पद्यन्ते ? गौतम ! आत्मपयोगेग समुत्पद्यन्ते न परप्रयोगेण समुत्पद्यन्ते । एतदाश. येन वाह-'जाव नो परप्पओगेणं उअवज्जति' इति । 'नवरं उववाओ जहा वकंतीए धूमप्पभा पुढपी नेरइयाण' नवरम्-केवलमु पातो यथा व्युत्क्रान्तौ प्रज्ञापनायाः षष्ठपदे येन रूपेणोपरातः कथित स्तेनै वरूपेणोपपातो धूमपमा पृथिवी नैरयिकाणां ज्ञातव्यः, एतदेवौधिगमापेक्षया वैलक्षण्यम् अन्यत्सर्वमौधिकगमवदेवेति भावः । अत्र कृष्णलेश्यायाः प्रकरणम् , सा च धूममभायां भातीति, तत्र संशिकर्म से नहीं ! हे भदन्त ! वे नारक जीव क्या आत्मप्रयोग से उत्पम होते हैं या परमयोग से उत्पन्न होते हैं ? हे गौतम ! वे जीष आत्म प्रयोग से ही उत्पन्न होते हैं परमयोग से नहीं। यहां तक का यह सब प्रकरण जो कि औधिक नारक के प्रकरण में कहा गया है यहां पर भी वही प्रकरण कहना चाहिए, इसी आशय को लेकर सूत्रकार ने 'जाव नो परप्पभोगेणं उववज्जति' ऐसा सूत्रपाठ कहा है। परन्तु औधिक नारक प्रकरण की अपेक्षा इस प्रकरण में जो विशेषता है वह एक उत्पाद परिमाण में है-यही बात-'नवरं उववाओ जहा वक्कंतीए धूमप्पभा पुढवी नेरल्याणं' इस सूत्रपाठ द्वारा प्रकट की गई है । अर्थात् प्रज्ञापना सूत्र के ६ढे व्युत्क्रान्ति पद में जिप्त रूप से धूमप्रभा पृथिवी नैरयिकों का उत्पात कहा गया है उसी रूप से वह उत्पाद यहां पर भी कृष्णलेश्यावाले नैरयिकों का कहना चाहिये, बाकी का और सब कयन औधिक गम के जैसा ही है। यहां कृष्गलेइया का प्रकरण है। यह कृष्णलेश्या કમથી નહીં હ ભગવન તે ના૨ક જીવો શું આત્મ પ્રગથી ઉત્પન્ન થાય છે? અથવા પરપ્રયોગથી ઉત્પન્ન થાય છે ? હે ગૌતમ ! તે છ આત્મપ્રયોગથી જ ઉત્પન્ન થાય છે, પરપ્રયાગથી ઉત્પન્ન થતા નથી આ કથન સુધીનું આ સઘળું પ્રકરણ કે જે ઔધિક નારકના પ્રકરણમાં કહેલ છે, તે જ પ્રકરણ અહિયાં પણ समg. A अलिप्रायथी सूत्रा२ 'जाव नो परप्पओगेणं उपवज्जति' मा પ્રમાણેને સૂવપાઠ કહ્યો છે. પરંતુ ઔત્રિક નારક પ્રકરણના કથન કરતાં આ પ્રકરણમાં જે વિશેષપણું છે, તે એક ઉત્પાદ અને પરિણામમાં જ છે. मेवात 'नवर उजवाओ जहा वतीए धूमप्पभा पुढवी नेरइयाणं' मा सूत्र. પાઠદ્વારા પ્રગટ કરેલ છે. અર્થાત્ પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના છઠ્ઠા વ્યુત્ક્રાંતિ પદમાં જે પ્રમાણે ઉત્પાદના સંબંધમાં કથન કરેલ છે. તે જ પ્રમાણેને તે ઉત્પાદ અહિયાં પણ ધૂમપ્રભા પૃથ્વીના નૈરયિકના સંબંધમાં કહેવો જોઈએ. બાકીનું બીજ સઘળું કથન ઔવિક ગમના કથન પ્રમાણે છે. અહિયાં કૃષ્ણલેશ્યાનું પ્રકરણ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૭
