________________
भगवती
कोटयः, द्वे च वर्षसहस्र अबाधा, अबाधोनिका कर्मस्थितिः-कर्मनिषेकः !। आन्तरायिकं यथा ज्ञानावरणीयम् ॥ मू० ४ ॥
टोका –' कइ णं भंते ! कम्मप्पयडीओ पण्णत्ताओ' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! कति कियत्यः खलु कर्मप्रकृतयः कर्मभेदाः प्रज्ञप्ताः ? कथिताः ?, भगवानाह-'गोयमा ! अट्ठ कम्मप्पयडीओ पणनाओ' हे गौतम ! अष्ट कर्मप्रकृतयः उक्कोसेणं वीसं सागरोवमकोडाकोडीओ-दोणि य वाससहस्साणि अबाहा, अबाहूणिया कम्मट्टिई कम्मनिसेओ-अंतराइयं जहा णाणावरणिज्ज) नाम और गोत्र इन दो कर्मों की जघन्यस्थिति आठ मुहर्त की है उत्कृष्टस्थिति वीस २० कोडाकोडी सागरोपम की है दो हजारवर्ष की इनकी अबाधा है इस अबाधा से रहित जो कर्मस्थिति है वह कर्मनिषेककाल है । अंतरायकर्म के विषय में स्थिति आदि का कथन ज्ञाना. वरणीय कर्म के समान जानना चाहिये। ___टीकार्थ-पहिले कर्मापचय-कर्मबंध-को सादि सान्त कहा गया है सो इसी संबंध को लेकर सूत्रकार इस सूत्रद्वारा कर्म के भेदों की और उनकी स्थिति की प्ररूपणा कर रहे हैं-इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है कि-(कइ णं भंते ! कम्मप्पयडीओ पण्णत्ताओ) हे भदन्त ! कर्म के कितने भेद कहे गये हैं ? उत्तर में प्रभु ने कहा-(गोयमा) हे गौतम ! (अट्ठ कम्मप्पयडीओ पण्णत्ताओ) कर्म के भेद आठ कहे गये दोणि य वाससहस्साणि अबाहा, अबाहूणिया कम्मट्टिई कम्मनिसेओ अंतराइयं जहा णाणावरणिज्ज) नामम मने गोत्रमनी स्थिति माछामा माछी मा8 સુહર્તની અને વધારેમાં વધારે ૨૦ કડાકોડી સાગરોપમની છે. તેમને આબાધકાળ બે હજાર વર્ષને છે, આ આબાધકાળ સિવાયની જે કર્મસ્થિતિ છે તે તેને કર્મનિષેક કાળ છે. અંતરાય કર્મની જઘન્ય, ઉત્કૃષ્ટ આદિ સ્થિતિના વિષયમાં જ્ઞાનાવરણીય કર્મ પ્રમાણે જ સમજવું.
ટીકાર્થ–પહેલાના સૂત્રમાં કર્મોપચયને (કર્મબંધને) સાદિ સાન્ત કહે એ કર્મબંધને અનુલક્ષીને સૂત્રકાર આ સૂત્ર દ્વારા કર્મના પ્રકારની અને તેમની સ્થિતિની પ્રરૂપણ કરી રહ્યા છે આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી भडावीर प्रभुने सेवा प्रश्न पूछे छे । (कइणं भंते ! कम्मप्पयडीओ पण्णत्ताओ?) હે ભદન્ત! કર્મના કેટલા ભેદ કહ્યા છે?
उत्तर-(गोयमा !) 3 गौतम ! (अटु कम्मापयडीओ पण्णत्ताओ) ४मना मा प्र.२ ४ह्या छ (तंजहा) ते 28 | नीय प्रमाणे छ
श्री. भगवती सूत्र:४
