________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०५ उ० ७ सू०३ परमाणुपुद्गलादिविभागनिरूपणम् ४७९ समध्यः, सप्रदेशश्च वर्तते 'णो सअड्ढे, णो अमझे, णो अपएसे 'नो साधः, नो अमध्यः, नो अप्रदेशो वर्तते, तदुपलक्षगतया उपसंहरन्नाह-'जहा-दुप्पएसिओ तहा जे समा ते भागियधा' यथा द्विप्रदेशिकः तथा ये समाः समस्कन्धास्ते भणितव्याः, ते च स्कन्धाः चतुः पट्र-अष्ट-दश-प्रदेशिका बोध्याः।जे विसमाते जहा तिप्पएसिओ तहा भाणियव्या' ये विषमाः पञ्च-सप्त-नव-प्रदेशिकाः स्कवह त्रिप्रदेशिक स्कन्ध अनर्ध, समध्य और सप्रदेश है ) ऐसा उत्तर दिया। तात्पर्य कहने का यह है कि त्रिप्रदेशी जो स्कन्ध होता है वह विषम प्रदेशवाला होता है-अतः उसका समभाग नहीं हो सकता हैक्यों कि परमाणुद्रव्य खंडित नहीं होता, इसलिये उसे अनर्ध कहा गया है । तथा विषमप्रदेशवाला होने से ही उसे समध्य कहा गया है। प्रदेशयुक्त होने से सप्रदेश कहा गया है अतः जब ऐसी बात है तो वह त्रिप्रदेशिक स्कन्ध (णो सअड्डे, णो अमज्झे, णो अपएसे ) न अर्धभाग सहित होता है, न मध्यभाग से रहित होता है और न प्रदेश से रहित होता है । अब इस विषय का उपसंहार करते हुए सूत्रकार कहते हैं-( जहा दुप्पएसिओ तहा जे समा ते भाणियव्या) कि हे गौतम ! जिस प्रकार से द्विप्रदेशी स्कन्ध के विषय में कथन किया गया है उसी प्रकार से जो समप्रदेशवाले पुद्गल स्कन्ध हैं उन में भी ऐसा ही कथन जानना चाहिये समसंख्या प्रदेशोंवाले स्कन्ध-चार प्रदेशिक, छह प्रदेशिक, आठ प्रदेशिक और दश प्रदेशिक हैं । तथा (जे विसमा શિક પુદ્ગલ કા અર્ધરહિત, મધ્યસહિત અને પ્રદેશ સહિત હોય છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે ત્રિપ્રદેશિક કન્ય વિષમ પ્રદેશવાળ હોય છે, તેથી તેના સરખા ભાગ થઈ શકતા નથી. કારણ કે પરમાણુ દ્રવ્ય ખંડિત થતું નથી. તેથી તેને અનઈ (અર્ધ રહિત) કહેલું છે. તથા તે વિષમ પ્રદેશવાળ હોય છે. તેથી તેને મધ્યયુક્ત કહેલ છે, અને પ્રદેશયુક્ત હોવાથી તેને સપ્રદેશ કહેલ छ ते ४५२) १ तेने विषे “णो सअड्डे, णो समझे, णो अपएसे” २५ मागणी યુક્ત હેત નથી, મધ્યભાગથી રહિત હેતે નથી, અને પ્રદેશથી રહિત હેતે નથી, એ ખુલાસો કરવામાં આવેલ છે.
के 20 विषय। ५.२-सारांश-४२॥ सूत्रा२ ४ छ-" जहा दुप्पएसिओ तहा जे समा ते भाणि यवा" 3 गौतम ! विशि६ २४.धना વિષયમાં જે પ્રકારનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે. એ જ પ્રકારનું પ્રતિપાદન સમપ્રદેશવાળા પુદ્ગલ સ્કન્ધાના વિષયમાં પણ સમજી લેવું. ચાર પ્રદેશવાળા, છ પ્રદેશવાળા, આઠ પ્રદેશોવાળા અને દસ પ્રદેશોવાળા પુલ સ્કને સમ
श्री. भगवती सूत्र:४
