________________
भगवतीसूत्रे यावत्-भूतान् जीवान् सत्त्वान् अभिहन्ति वर्त्तयति श्लेषयति संघातयति संघट्टयति परितापयति क्लमयति स्थानात्स्थानं संक्रमयति जीवितात् व्यपरोपयति माणरहितान् करोति 'तावं चणं से पुरिसे कइकिरिए ? ' तावच्च खलु स बाणप्रक्षेपकः पुरुषः कतिक्रियः, कियत्संख्यकक्रियाजनितपापकर्मणा बद्धो भवतीतिपश्नः । भगवानाह-' गोयमा ! जावं च णं से उसू अप्पणो गुरुयत्ताए, जाव-चवरोवेइ' हे गौतम ! यावच्च खलु स इषुः बाणः आत्मनः स्वस्य गुरुकतया गुरुत्वेन; यावत्भारिकतया, गुरुसंभारिकतया, अधः विस्रसया प्रत्यवपतन् यान्माणान् , भूतान् , जीवान् , सत्वान् , अभिहन्ति, वर्तयति, श्लेषयति, संघातयति, संघट्टयति, परिदेता है, घाण उनके अङ्गोपाङ्गों को थोड़ा सा छू लेता है फिर सब तरह से वह उन्हें पीडा देने लगता है, उन्हें तिलमिला देता है अर्थात् मारणान्तिक समुद्घात जैसी दशा उनकी कर देता है, एक स्थान से दूसरे स्थान पर उन्हें पहूँचा देती है और अन्त में उन्हें वह प्राणों से रहित भी कर देता है (तावं च णं से पुरिसे कइ किरिए ) इस तरह से वह पाण प्रक्षेपक धनुर्धारी पुरुष कितनी क्रियाओं से जनित पापकर्मद्वारा बद्ध होता है ? इस प्रकार का यह गौतम का प्रश्न है । __इसके उत्तर में प्रभु गौतम से कहते हैं कि ( गोयमा ) हे गौतम ! ( जावं च णं से उसू अप्पणो गुरुयत्ताए जाव ववरोवेइ ) वह बाण अपनी गुरुता यावत् गुरुता एवं संभारिकता से नीचे की ओर गिरता हुआ मध्य में आगत (आये हुवे) प्राणियों को, भूतों को, जीवों को
और सत्त्वों को नष्ट करता है, उनके शरीरों को संकुचित कर देने से મારે છે, એક બીજાનાં શરીરને પરસ્પર ચિપકાવી નાખે છે, તેમનાં અંગ અને ઉપાંગોને સ્પર્શ કરે છે, તેને ઘણી જ પીડા પહોંચાડે છે, મારણતિક દશા જેવી તેમની દશા કરી નાખે છે, તેમને એક જગ્યાએથી બીજી જગ્યાએ પહોંચાડી દે છે, અને તેમનાં પ્રાણેને હરી લઈને તેમને જીવન રહિત કરી नाणे छ ( तावं च ण से पुरिसे कइ किरिए) मा १२नी परिस्थितिमा ते બાણ છેડનાર પુરુષ કેટલી ક્રિયાઓ જન્ય પાપકર્મને બંધક બને છે ? ગૌતમ સ્વામીના આ પ્રશ્નનો જવાબ આપતા મહાવીર પ્રભુ કહે છે –
(गोयमा ! जाव च ण' से उसू अप्पणो गुरुयत्ताए जाव ववरोवेइ ) डे ગૌતમ! તે બાણ તેની ગુરુતા, તેને ભાર અને તેની ગુસ્તા સંભારતાને કારણે સ્વભાવિક રીતે જ નીચેની દિશામાં પડતાં પડતાં તેના માર્ગમાં આવતાં પ્રાણીઓ, જી, ભૂત અને સને સંહાર કરતું હોય, અને તેમને પ્રાણ
श्री. भगवती सूत्र:४
