________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० ५ उ० ६ सू०२ धनुर्विषये निरूपणम्
वेइ, तावं चणं से पुरिसे काइयाए, जाव - चउहि किरियाहिं । जेसि पियणं जीवाणं सरीरेहिं धणू निव्वत्तिए, तं विजीवा चउहि किरियाहिं, धणुपुट्टे चउहिं, जीवा चउहिं, हारू चउहिं, उसू पंचहिं, सरे, पत्तणे, फले, पहारू पंचहिं, जे विय से जीवा अहे पच्चोवयमाणस्स उवग्गहे वहंति, ते वि य णं जीवा काइयाए, जाव - पंचहिं किरियाहिं पुट्ठा ॥ सू० ४ ॥
छाया - अथ स इषुः आत्मनो गुरुकतया, भारिकतया, गुरुसंभारिकतया अधः विसया प्रत्यवपतन् यान् प्राणान् यावत् - जीविताद् व्यपरोपयति तावच्च स पुरुषः कतिक्रियः ? गौतम ! यावच्च स इषुः आत्मनो गुरुकतया, यावत्-व्यपरोपयति, तावच्च स पुरुषः कायिक्या, यावत् चतसृभिः क्रियामिः स्पृष्टः येषा( अहे र्ण से उसू ) इत्यादि ।
सूत्रार्थ - ( अहे र्ण से उस अप्पणी गुरुयत्ताए भारियताए गुरुसंभारियत्ताए, वीससाए पच्चावयमाणे जाई पाणा इं जाव जीवीओ चवरोवेइ तावं च णं से पुरिसे कह किरिए ? ) हे भदन्त | जब वही बाण अपनी गुरुत्ता से, अपनी भारता से और अपनी गुरुता तथा संभारता दोनों से युक्त होने के कारण नीचे की ओर स्वाभाविक रूप से पड़ने लगता है तब वह जितने भी प्राणी यावत् उस स्थान पर होते हैं, उनको वह जीवन से रहित कर देता है ऐसी स्थिति में वह पुरुष कितनी क्रियाओं वाला माना जावेगा ? ( गोयमा ! जावं चणं से उसे अप्पणो जाव वबरोवेइ, तावं च णं से पुरिसे काहयाए जाव
४०९
" अहे ण उस्" इत्याहि
सूत्रार्थ - " अहें ण से उसू अप्पणो गुरुयत्ताए भारिताए गुरुसंभारियन्ताए, अहे वीससाए पच्चोवयमाणे जाई पाणाई जाव जीवियाओ वबरोवेइ ताव' चणं से पुरिसे कइकिरिए ?” हे लहन्त ! न्यारे ते ४ माशु तेनी गुरुताथी, तेना ભારથી, તેની ગુરુતા તથા સ'ભારતા એ બન્નેથી યુક્ત હાવાને કારણે નીચેની દિશાએ સ્વાભાવિક રીતે પડવા માંડે ત્યારે તે તેના માર્ગમાં આવતાં પ્રણાને, ભૂતાને, જીવાને અને સત્ત્વાને પ્રાણથી રહિત કરી નાખવા પન્તની ક્રિયાઓ કરે છે એવી પરિસ્થિતિમાં તે ધનુર્ધારીને કેટલી ક્રિયાએથી યુક્ત માનવા જોઇએ ? " गोयमा ! जाव' च ण से उसु अप्पणो जाव ववरोवेइ, ताव च णं' से पुरिसेकाइयाए जाव चहि किरिया हि पुट्ठे" हे गौतम !क्यां सुधी ते माशु तेनी
भ० ५२
श्री भगवती सूत्र : ४