________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०५३०६सू०२ गृहपतिभाण्डानिकायस्वरूपनिरूपणम् ३९१ भाडण्मुपनयेच्च ' इति संग्राहयम् , तदा आरम्भिक्यादिक्रिया कस्य भवेदिति प्रश्नाशयः, भगवानाह-'एयपि जहाभंडे उवणीए तहानेयव्वं चउत्थो आलावगो' एतदपि यथा भाण्डम् उपनीतम् तथा ज्ञातव्यम्-यथा चतुर्थः आलापका, भाण्डोपनीतविषये यः चतुर्थः आलापकः उक्तः स एवात्र गृहपतिना अनुपनीतधनविषयेऽपि विज्ञेयः, तथा चानुपनीतधनविषयक आलापक एवं बोध्या-गाहावइस्सणं भंते ! भंड विकिणमाणस्स कइए भंड साइज्जेज्जा, धणे य से अणुवणीए सिया, कइयस्स णं भंते ! ताओ धणाओ कि आरंभियाकिरिया कज्जइ ? गाहावइस्सणं ताओ धणाओ किं आरंभिया किरिया कज्जइ ? गोयमा ! कइयस्स ताओ धणाओ हेहिल्लाओ चत्तारि किरियाभो कज्जंति, मिच्छादसणकिरिया भयणाए, भडे जाव धणे य से अणुवणीए सिया? ) हे भदन्त ! गाथापति के पास से खरीददार व्यक्ति भाण्डों की साई देकर भाण्ड ले लेंवे और उनका मूल्यरूप द्रव्य देवे नहीं तो ऐसी स्थिति में आरंभिकी क्रिया वगैरह किस को लगेगी? इसके उत्तर में प्रभु गौतम से कहते हैं कि (गोयमा) हे गौतम ! (एयंपि जहा भंडे उवणीए तहा नेयव्वं चउत्यो आलावगो) चौथा आलापक भाण्डोपनीत के विषय में कहागया है, वही आलापक यहां पर भी गृहपति द्वारा अप्राप्त धन के विषय में भी जान लेना चाहिये-वह इस प्रकार से-(गाहावइस्स णं भंते ! भंडं विक्किणमाणस्स कइए भंडं साइज्जेज्जा, धणे य से-अणुवणोए सिया कइयस्स णं भंते ! ताओ धणाओ किं आरंभिया किरिया कजइ गाहावइयस्स णं ताओ धणाओ किं आरंभिया किरिया कज्जइ? गोयमा ! कइयस्स ताओ धणाओ हेहिल्लाओ चत्तारि किरियाओ कज्जકઈ વ્યક્તિ બાનાની રકમ આપીને વાસણો વેચનાર પાસેથી વાસણે પિતાને ત્યાં લઈ જાય, પણ તે વાસણોના મૂલ્યના પૈસા ચુકવે નહીં, તે એવી પરિ. સ્થિતિમાં આરંભિકી આદિ ક્રિયાઓ કેને લાગશે ? ખરીદનારને કે વેચનારને ?
उत्तर--(गोयमा ! ) 3 गौतम ! (एयं पि जहा भंडे उवणीए तहा नेयव्वं चउत्थो आलावगो) मायनीतना विषयमां-पासणे। या द्वारा तेने त्यi ad જવાના વિષયમાં જે ચોથો આલાપક કહેવામાં આવે છે, તે અહી પણ ગ્રહણ કરવો જોઈએ. તે આલાપકને સૂત્રપાઠ નીચે પ્રમાણે છે –
(गाहावइस्स ज भंते ! भंडे विक्किणमाणस्स कइए भडे साइज्जेज्जा धणे य से अणुवणीए सिया कइयास ण भते ! ताओ धणाओ किं आर भिया किरिया कज्जइ ? गाहावहस्सण ताओ धणाओ किं आर भिया किरिया कज्जइ ? गोयमा ! कइयस्स तोओ धणाओ हेदिल्लाओ चत्तारि किरियाओ कज्जति मिच्छादसणवत्तिया
श्री. भगवती सूत्र:४