________________
सूत्रकृतानसूत्र सत्चाना क्षेमङ्कर:-कल्याणकर्ताऽऽहमस्मि-अई भवामीत्यर्थः। 'तत्थ आरेण जे तसा पाणा' तत्र-आराद्रे ये त्रसाः प्राणाः, 'जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो बामरणंताए दंडे णिक्खित्ते' येषु-दूरस्थितपाणिषु श्रमणोपासकस्य आदानशः आमरणान्ताय-व्रतग्रहणकालादारभ्य मरणपर्यन्त दण्डो निक्षिप्तः, पाणातिपाताद विरतोऽभवत् । 'तमो आउयं विष्पज हति' ततस्ते सा आयुर्विमनहति 'विप्पजहिता विहाय तस्य' तत्र 'आरेणं' आरात् 'चे' एवं 'जे तसा पाणा जेहि समणोवासगस्स आयागसो जाय तेसु पच्चायति' ये प्रताः प्राणाः येषु श्रमणो. पासकरय आदानशो यावत्तेषु प्रत्यायान्ति, ये जीवा यदा श्रावकत्यक्तदेशेषु जसरूपेण प्रादुर्भवन्ति । 'जेहिं समणोवासगस्स मुपचाखायं भवई' येषु जीवेषु श्रमणोपासकस्य सुपत्याख्यानं भवति, 'ते पाणा विजाव' ते प्राणा अप्युच्यन्ते असा अपि कथयन्ते । 'अयं पि भेदे से' अपमपि भेदः स नो नैयायिको भवति, अत: श्रावस्वतस्य निविषयत्वप्रतिपादनम् उदकस्य न न्यायसातमिति ॥मू०१२॥७९॥
मूलम्-तत्थ आरेणं जे तसा पाणा जेहिं समणोवासगस्त आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते ते तओ आउं विप. उत्तर दिशा में जाने-आने की मर्यादा का स्वीकार करके उस मर्यादा से बाहर के प्राणियों की हिंसा का त्याग करेंगे। हम समस्त प्राणियां, भूतों, जीवों और सत्चों के लिए क्षेमंकर (कल्याणकर्ता) बनेंगे । इस प्रकार वे श्रमणोपासक की हुई मर्यादा से बाहर स्थित प्राणीयों की, व्रतग्रहण से लेकर जीवन पर्यन्त के लिए हिंसा का त्याग कर देता है। तत्पश्चात् वह आय का त्याग करता है। वे प्राणी जब आयु को त्याग कर श्रावक के द्वारा ग्रहण की हुई मर्यादा से बाहर के प्रदेश में त्रस रूप से उत्पन्न होते हैं तब उनके विषय में श्रावक का प्रत्याख्यान सुप्रत्याख्यान होता है। वे प्राणी भी कहलाते हैं, अस भी कहलाते हैं। अतएव श्रमणोपासक के प्रत्याख्यान को निर्विषय कहनान्यायसंगत नहीं है।१२। મર્યાદાનો સ્વીકાર કરીને તે મર્યાદાથી બહારના પ્રાણિ. ભૂત છે અને સર્વે માટે ક્ષેમકર (કલ્યાણ કરનાર) બનીશું, આ પ્રમાણે શ્રમણે પાસકે કરેલી મર્યાદા બહાર રહેલા પ્રાણિની વ્રત ગ્રહણથી લઈને જીવન પર્યંતને માટે હિંસાને ત્યાગ કરે છે. તે પછી તે આયુને ત્યાગ કરે છે. તે પ્રાણિ જ્યારે આયુષ્યને ત્યાગ કરીને શ્રાવક દ્વારા ગ્રહણ કરવામાં આવેલ મર્યાદાથી બહારના પ્રદેશમાં સપણથી ઉત્પન થાય છે. ત્યારે તેના સંબંધમાં શ્રાવકનું પ્રત્યાખ્યાન સુપ્રત્યાખ્યાન હોય છે. તેઓ પ્રાણી પણ કહેવાય છે ત્રસ પણ કહેવાય છે. તેથી જ શ્રમણોપાસકના પ્રત્યાખ્યાનને નિવિષય કહેવું તે ન્યાયયુકત લાગતું નથી, તેરા
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૪
