________________
-
७६०
स्त्रकृतानसूत्रे गो णेयाउर भवई' यावन्नो नैयायिको भवति अर्थात् न भवति श्रावकमा प्रत्या. ख्यानं न्यायसिद्धमिति भावः । 'भगवं च णं उदाहु' भगवांश्च खलु उदाह-संतेगइया पाणा अप्पाउया' सन्त्येकतये पाणिनोऽल्पायुषः 'जेहि समणोवासगस्स' येषु श्रमणोपासकस्य 'आयाणसो आमरणताए जाव दंडे णिविखत्ते भवई' आदानश आमरणान्ताय यावत् दण्डो निक्षितो भवति। 'ते पुवमेव कालं करें'ति' ते पूर्वमेव कालं कुर्वन्ति, 'करित्ता पारलोइयत्ताए पच्चायति' कृत्वा कालं पारलौकिकत्वाय मत्यायान्ति मृत्वा परलोकं गच्छन्ति, 'ते पाणा वि बुचंति तसा वि कुष्यति' ते प्राणा अपि उच्यन्ते-प्रसाअप्युच्यन्ते । ते महाकाया ते अप्पाउया ते बहुयरगा पाणा' ते महाकायास्ते अल्पायुषास्ते बहुतरकाः प्राणाः 'जेहि समणोबासगस्स' येषु श्र. मणोपासकस्य 'सुपचक्खायं भवई' सुपत्याख्यातं भवति । 'जावणो णेशाउए भवई' यावलो नैयायिको भवति, अर्थान भवति श्रावकस्य प्रत्याख्यानं निविषयमिति । करके परलोक में जाते हैं। वे प्राणी भी कहलाते हैं, उस भी कहलाते हैं महाकाय भी कहे जाते हैं । ऐसे सम आयु वाले बहुत-से जीव होते है। उनके विषय में श्रमणोपासक का प्रत्याख्यान सुप्रत्यारूपान होता है। अतएव यह कहना न्याय संगत नहीं है कि श्रमणोपासक का प्रत्याख्यान निर्विषय है।
भगवान् श्रीगौतम स्वामी फिर बोले-जगत् में कोई-कोई प्राणी अल्पायु होते हैं । श्रमणोपासक व्रत ग्रहण करने से लेकर मरण पर्यन्त उनकी हिंसा का त्याग करता है । वे पहले ही काल कर जाते हैं और काल करके परलोक चले जाते हैं। वे प्राणी भी कहलाते हैं और उस भी कहलाते हैं। वे महाकाय और अल्पायु भी कहे जाते हैं। ऐसे प्राणी बहत होते हैं। उनके विषय में श्रावक का प्रत्याख्यान सुपत्याख्यान કમાં જાય છે. તેઓ પ્રાણી પણ કહેવાય છે, ત્રસ પણ કહેવાય છે. મહાકાય પણ કહેવામાં આવે છે. આવા સમ આયુષ્યવાળા ઘણા જ હોય છે, તેના સંબંધમાં શ્રમણોપાસકનું પ્રત્યાખ્યાન સુપ્રત્યાખ્યાન હોય છે. તેથીજ શ્રમપાસકનું પ્રત્યાખ્યાન ન્યાયસંગત નથી તેમ કહેવું તે નિદ્વિષય છે.
ભગવાન શ્રી ગૌતમસ્વામી ફરીથી કહે છે-જગતમાં કઈ કઈ પ્રાણી અલપ આયુષ્યવાળા હોય છે. શ્રમપાસક વ્રત કરવાથી લઈને મરણપર્યન્ત તેની હિંસાનો ત્યાગ કરે છે. તેઓ પહેલાં જ કાળ કરી જાય છે. અને કાળ કરીને પરલેકમાં જાય છે. તેઓ પ્રાણી પણ કહેવાય છે. અને ત્રણ પણ કહેવાય છે. તેઓ મહાકાય અને અપાયું પણ કહેવાય છે. એવા પ્રાણિયે
श्री सूत्रकृतांग सूत्र : ४
