________________
२१८
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
पुरुषलक्षणम्, इचलक्षणम्, गनलक्षणम्, गोलक्षणम्, मेषलक्षणम्, कुक्कुटलक्षणम्, तित्तिरलक्षणम् वर्त्तकलक्षणम्, लावकलक्षणम् चक्रलक्षणम्, छत्रलक्षणम्, चर्मलक्षणम् दण्डलक्षणम्, असिलक्षणम्, मणिलक्षणम्, काकिनीलक्षणम्, सुमगाकरीम्, दुर्भगाकरीम्, गर्भकरीम, मोहनकरीम्, आथर्वणीम् पाकशासनीम्, द्रव्यहोमम्, क्षत्रियविद्याम्, चन्द्रचरितम्, सूर्यचरितम्, शुक्रचरितम्, वृहस्पतिचरितम्, उल्कापातम् दिग्दाहम्, मृगचक्रम्, वायसपरिमण्डलम् पांसुवृष्टिम् केशरष्टिम्, मांसवृष्टिम् रुधिरदृष्टिम्, वैतालीम् अर्धवैतालीम्, उपस्वापिनीम्, तालोद्घाटनीम्, श्वापाकीम्, शाम्बरीम्, द्राविडीम्, कालिङ्गीम, गौरीम्, गान्धारीम् अवपतनीम्, उत्पतनीम्, जृम्भणीम्, स्तम्भनीम्, श्लेषणीम्, आमयकरणीम्, विशल्यकरणीम्, मक्रामणीम्, अन्तर्धानीम्, आयमनीम् एव मादिकाः वियाः अन्नस्य हेतोः प्रयुञ्जते, पानस्य हेतोः प्रयुजते वस्त्रस्य हेतोः प्रयुञ्जते लयनस्य हेतोः प्रयुञ्चते शयनस्य तो: प्रयुञ्जते, अन्येषां वा विरूपरूपाणां कामभोगानां हेतोः प्रयुञ्जते, तिरवीनां ते विद्यां सेवन्ते ते अनार्याः विपतिपन्नाः कालमासे कालं कृत्वा अन्यतरेषु आसुरि केषु किल्aिषिकेषु स्थानेषु उपपत्तारो भवन्ति, ततोऽपिविप्रमुक्ताः भूयः एलमूकत्वाय तमोऽन्धत्वाय प्रत्यायान्ति' || १५ = ३०॥
टीका- पापप्रत्ययिकं क्रियास्थानं निरूपितम् अतः परं यया विद्यया पुरुषो विजयी भवति, अथवा - यामन्वेपयति, तामेव विद्यानुपदर्शयितुमाह'अदुत्तरं च ' इत्यादि, अत उत्तरं च '' इति वाक्यालङ्कारे 'पुरिसविजय' पुरुष विजयम् त्रिभंगमा इक्खिस्सामि' विभङ्गे संसारकारणज्ञानम् आख्यास्यामिकथयिष्यामि इह-अस्मिल्को के खलु-इति वाक्यालङ्कारे, निश्चयार्थे वा 'णाणापण्णा' नानाप्रज्ञानाम् - अनेकप्रकारमतिमताम् 'णाणा छंदाणं' नानाछन्दसाम्
-
'अदुत्तरं च णं' इत्यादि ।
टीकार्थ-- पाप के कारणभूत क्रियास्थानों का निरूपण किया गया। इसके अनन्तर उस विद्या को दिखलाते हैं जिसके कारण पुरुष विजयी होता है या जिसकी वह अन्वेषणा करता है ।
इस संसार में अनेक प्रकार की बुद्धि वाले, अनेक प्रकार के 'अदुत्तरं चणं' हत्याहि
ટીકા-પાપના કારણુભૂત ક્રિયાસ્થાનનુ નિરૂપણ કરીને હવે એ વિદ્યા બતાવે છે કે—જેના કારણે પુરૂષ વિજયવાળા થાય છે, અથવા જેનું તે અન્વ पशु-शोध उरे छे, ते विद्या मतावे छे.
આ સંસારમાં અનેક પ્રકારની બુદ્ધિવાળા અનેક પ્રકારના અભિપ્રાય
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૪
