________________
१९२
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
रियमएण वा' ऐश्वर्यमदेन का 'पनामएण व.' प्रज्ञामदेन वा-प्रज्ञा-बुद्धि स्तन्मदेन, 'अन्नतरेण' अन्यतरेण सर्वमदेन, पषु-एकतरमदेन वा 'मय. ट्ठाणेग' मदस्थानेन 'मत्ते समाणे' मत्तः सन् यत् किमपि-एकं मदस्थानमासाद्य मत्तः-ताशाभिमानवान् परं परं स्वातिरिक्तं जनम् 'हीलई हीलयति-अवहेलना करोति, निदेई' निन्दति 'खिसइ' जुगुप्सते-घृगां करोति 'गरहई' गर्हते 'परिभवई' परिभवति 'अमष्णेइ' अवमन्यते 'इत्तरिए अयं' इतरोऽयम्-नाऽयं विशिष्टकुलजात्यादिमान-अपि तु जात्यादिवैशिष्टयरहितः, 'अहमंसि पुग' अहमस्मि पुनः विसिटकुलबलाइगुणोववेए' विशिष्टकुलबलादिगुणोपेतः, मदतिरिक्ता एते हीनजात्यादिखिन्ना:-अहंतु जात्यादिगुणगणग्रामोपेतः, 'ए' एवंरूपामनेकामभिमानधारामुपवहन् 'अप्पाणं समुक्कसे' स्वकीयमात्मानं समुर्ष वेत्सर्वत उत्कृष्टो भवेत, अन्याऽन्याऽपेक्षं स्वात्मानमधिकाऽधिकं मन्नानः परं परिनिन्देत, तस्य स्वाभिमानिनस्तद्विधविविधनिन्दाजनितं स्वात्मोत्कर्षजनितं चयादृशमैहि-काऽऽमुख्मिकं फलं भवितुमर्हति, तादृशमशुभफलं शास्त्रकारः-स्वयमद करता है मज्ञा अर्थात् बुद्धि का मद करता है, इन मदों में से किसी भी एक मद स्थान से मत्त-गर्विला-होता है और इस कारण दूसरे की अवहेलना करता है, निन्दा करता है, घृणा करता है, गर्दी करता है, अपमान करता है, और कहता है कि ये विशिष्ट जातिमान या कुलवान् नहीं है, मैं विशिष्ट कुल, जाति एवं पल आदि गुणों से सम्पन्न हूं, इस प्रकार अभिमान धारण करता हुआ अपना उत्कर्ष प्रकट करता है, दूसरों की अपेक्षा अपने को अधिक मानता है, ऐसे अहंकारी को इस प्रकार दूसरे की निन्दा करने से और अपना उत्कर्ष प्रकट करने से इह-परलोक संबंधी जो फल प्राप्त होता है, उसे કરે છે, શ્રતને મદ કરે છે, લાભને મદ કરે છે. ઐશ્વર્યને મદ કરે છે. પ્રજ્ઞા-અર્થાત્ બુદ્ધિને મદ કરે છે. આ મદમાંથી કઈ પણ એક દસ્થાનથી મત્ત-ગર્વવાળ હોય છે, અને તે કારણે બીજાને તિરસ્કાર કરે છે. નિંદા કરે છે. ઘણું કરે છે. ગહ કરે છે, પરાભવ કરે છે, અપમાન કરે છે, અને કહે છે કે-આ વિશેષ પ્રકારથી જાતિવાન અથવા કુળવાન નથી, હું વિશેષ પ્રકારની જાત-કુળ અને બળ વિગેરેથી યુક્ત છું. આવા પ્રકારનું
અભિમાન ધારણ કરતા થકા પિતાને ઉત્કર્ષ પ્રગટ કરે છે, બીજાઓ કરતાં પિતાને શ્રેષ્ઠ માને છે, એવા અહંકારીને આ રીતે બીજાની નિંદા કરવાથી અને પિતાને ઉત્કર્ષ પ્રગટ કરવાથી ઈ-પક સંબંધી જે ફળ પ્રાપ્ત
श्री सूत्रतांग सूत्र : ४
