________________
सुत्तं गणधर कथिदं तहेव पत्तेय बुद्धकथिदं च । सुयकेवलिणाकथिदं अभिण्णा दसपुव्व कथिदं च ।।
જે દશપૂર્વ જ્ઞાતા હોય તેઓ જ આગમ ગ્રંથમાં પ્રવેશી શકતા. જ્યારથી દશપૂર્વીન રહ્યા ત્યારથી આગમોની સંખ્યા વધતી બંધ થઈ એમ મનાય છે.
આગમોની સંખ્યા વધવાની સાથે સાથે તેમનું વર્ગીકરણ પણ થતું ગયું તેથી ગણધરફત ગ્રંથોને અંગ સાહિત્યમાં ગણવામાં આવ્યા ને બાકીનાને અંગબાહ્ય ગ્રંથોમાં સમાવવામાં આવ્યા. મહત્વની દૃષ્યિએ જોવામાં આવે તો ઉપલબ્ધ આગમ સાહિત્ય પ્રાચીન જૈન પરંપરાઓની અનુશ્રુતિયોં, લોકકથાઓ, તત્કાલીન, રિતરિવાજો, ધર્મોપદેશની, પદ્ધતિઓ, આચાર વિચાર, સંયમપાલનની વિધિયો વગેરેનાં દર્શન થાય છે. વ્યાખ્યા પ્રજ્ઞપ્તિમાંથી મહાવીર સ્વામીનું તત્વજ્ઞાન તેમની શિષ્ય પરંપરા અને તત્કાલીન રાજા મહારાજાઓ અને તિર્થિકોનો ઉલ્લેખ મળે છે.
કલ્પસૂત્રમાં મહાવીર સ્વામીના જીવન વિશે તેમની વિહારયાત્રા અને જૈન શ્રમણોની વિરાવલીની માહિતી મળે છે. કનિષ્ઠ રાજાના સમયના મથુરાના જૈન શિલાલેખોમાં તે
વિરાવલીના જુદા જુદા ગણ અને કુલની શાખાઓનો ઉલ્લેખ મળે છે. જ્ઞાતાધર્મ કથામાં નિગ્રંથ પ્રવચનની ઉબોધક અનેક ભાવપૂર્ણ કથાઓ, ઉપમાઓ અને દૃષ્ટાંતોનો સંગ્રહ છે. તેમાં મહાવીર સ્વામીની સરલ ઉપદેશ પદ્ધતિનો પરિચય થાય છે. જ્યારે આચારાંગ, સૂત્રકૃતાંગ, ઉત્તરાધ્યયન અને દસકાલિકમાંથી જૈનમુનિયોના કઠોર સંયમ પાલનનો પરિચય થાય છે.
