________________
પ્રવૃત્તિ તો સર્વ આત્માના પ્રદેશોમાં જોવામાં (અનુભવવામાં) આવે છે, તેથી મનની કોઇ એક નિયત સ્થળમાં કલ્પના કરવી બરાબર નથી. કેમકે સુખ દુઃખાદિનો અનુભવ સ્વરૂપ મનોજ્ઞાન સર્વ આત્માના પ્રદેશોમાં થાય છે. બીજું સર્વ બાહ્ય અત્યંતર દેહવ્યાપી સ્પર્શેન્દ્રિયવડે સર્વ આત્મપ્રદેશોમાં સ્પર્શજ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય છે તે પણ સર્વ આત્મપ્રદેશ વ્યાપી મન વિના ઘટતું નથી. માટે મન સર્વ આત્મપ્રદેશ વ્યાપી છે એમ માનવું એ જ યુક્તિ યુક્ત છે.
(દિગંબરો દ્રવ્યમન એ અષ્ટદલ પદ્માકાર છે અને તે હ્રદયમાં જ રહેલું એમ માને છે પણ તે બરાબર નથી.)
પગમાં કાંટો વાગતાં જ મગજને તરત જ ખબર પડી જાય છે. એ જ બતાવે છે કે મન સર્વ શરીર વ્યાપી છે, અમુક જ શરીરના ભાગમાં રહેનારૂં નથી.
૪૬૧. પુદ્દાદ્રવ્ય તુ વસ્તુત: પરમાવાભમેવ, ઘ, વેશ, प्रदेशास्तु तस्य परमाणोरेव विकाशः ।
અર્થ – પુદ્ગલદ્રવ્ય તો વસ્તુતઃ ૫૨માણુમય જ છે. તેના સ્કંધ, દેશ, પ્રદેશો તો તે પરમાણુના જ વિકારો (પર્યાયો) છે. ४७०. परमाणुरप्रतिहतगतिरुच्यते ।
અર્થ – પરમાણુ એ અપ્રતિહત ગતિવાળો કહેવાય છે. (પરમાણુ એક સમયમાં એક લોકના છેડાથી બીજા લોકના સામા છેડે એક સમયમાં પહોંચી શકે છે.)
४७१. कस्मिँश्चिदपि कर्म्मणि कारणचतुष्कमपेक्षितम्,
(૨૮)
