________________
શ્રી દશાશ્રુતસ્કંધ સૂત્ર
શ્લોક=૨૦૦૦ • અસમાધિના ૨૦ સ્થાનો વિ. અધ્યયનો છે. જેમાં આઠમું પર્યુષણ કલ્પ અધ્યયન એજ કલ્પસૂત્ર છે. જે દર વર્ષે ચતુર્વિધ સંઘ સમક્ષ બહુમાનથી વંચાય છે, ગુરૂની ૩૩ આશાતના સાધુ-શ્રાવકની પડિયા, નિયાણાદિનું વર્ણન છે. કેટલાક ગીતાર્થનું માનવું છે કે પંચકલ્પ બૃહત્ કલ્પ ભાષ્યનો ભાગ છે. છતાં આવશ્યક સૂત્રથી અળગ ઓઘ નિર્યુક્તિ ને અને દશવૈકાળિકથી પિંડ નિર્યુક્તિ ને અલગ ગણી છે, તેમ પાંચ કલ્પને અલગ પંચકલ્પના વિચ્છેદ પછી તેના સ્થાને જિત કલ્પને ગણવાનું કારણ એ કે ૧૦ પ્રકારના પ્રાયશ્ચિતાદિનું વર્ણન કર્યું છે. જેમ શરીરનો કોઇ ભાગ રોગાદિ કારણથી સડી ગયો હોય તો બાકીના શરીરને બચાવાની ખાતર સડી ગયેલા ભાગને કાપીને દૂર કરાય તેમ નિર્મલ ચારિત્ર શરીરના દૂષિત ભાગનો છેદ કરીને બાકીના ચારિત્ર શરીરને સાચવાના વિવિધ પ્રકારના ઉપાયો છેદ સૂત્રમાં બતાવ્યા છે. તેની રચના ગણધરાદિ વિશિષ્ટ જ્ઞાની પુ. કરી હોવાથી (પ્રત્યેક બુધો-૧૪ પૂર્વીઓ કે ૧૦ પૂર્વી જણાવ્યા હોય તે સૂત્રો કેવાય છે છેદ સૂત્રનું રહસ્ય એ છે કે પ્રમાદાદિ કારણોમાંથી જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રમાંનો કોઇપણ ગુણ દેશથી કે સર્વથી દૂષિત થયો હોય તો તે દોષની શુદ્ધિ કઇ રીતે કરી ચારિત્રાદિ ગુણોની રક્ષા કરવી, અનેક પ્રશ્નોના સ્પષ્ટ ખુલાસો છેદ સૂત્રમાં છે.
