________________
અનેક ભવોમાં ઉદ્ધાર નિશ્ચિત છે. યાવત મોક્ષ પણ આ જ્ઞાન પ્રાપ્તિના કારણે જીવ પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
| સિદ્ધગતિના જીવો જ્યારે સિદ્ધગતિ-મોક્ષને પામે ત્યારે નિગોદમાં દુઃખને ભોગવતા એક જીવને “અભયદાન આપી અપ્રગટ અને નિમિત્ત માત્રથી એ ઉપકારક બને છે. ક્રમશઃ એ જીવ અવ્યવહારમાંથી વ્યવહારમાં આવી કર્મો ખપાવી પરંપરાએ મોક્ષ પણ પહોંચે છે.
દાન એ દ્રવ્ય ધર્મ છે. શીલ, તપ, ભાવ એ ભાવધર્મ છે. દાનમાં તમારાથી દૂરનું, શીલમાં દૂર છતાં નજીકનું અને તપમાં તમારી પોતાની કાયા દ્વારા ધર્મારાધન કરવાનું છે. આસક્તિ-મમતા ઘટાડવાની છે.
શાસ્ત્રના ઉંડાણમાં જ્યારે દાનધર્મની ચર્ચા ચાલે છે ત્યારે આજે અપાતા દાનની ક્યારેક કિંમત આંકવી મુશ્કેલ બને છે. નાનું બીજ જેમ વટવૃક્ષ થાય તેમ સુપાત્ર દાનમાં આપેલું દાન ૧૦૦ - ૧૦૦૦ – ૧૦૦૦૦ ગણું ફળ આપવા સમર્થ બને છે. જીવન જીવવા માટે અન્ન-પાણીની જરૂર હોય છે. અને તે “અન્નદાન' દ્વારા થાય છે. તેથી જ ગ્રામ્ય ભાષામાં “અન્નદાતા” શબ્દ દાતાના માટે વપરાય છે.
અતિથિ સંવિભાગ વ્રતના પાલક વ્રતધારીને પારણું કરવા માટે ફરજીયાત અથવા શિલા-સંસ્કાર આપવા માટે સાધુ-શ્રાવકની ભક્તિ કરવાનું અને તે પછી જ તેટલા જ દ્રવ્યથી પારણું કરવાનું વિધાન બતાડ્યું છે.
“ધર્મસ્ય આદિ પદ દાન” આ શાસ્ત્ર વચન અનુસાર ધર્મનું પ્રથમ પગથિયું દાન” કહ્યું છે. ચિંતકો તો શીલ ને તપઘર્મની આરાધનામાં અવાંતર રીતે “દાન' ધર્મનો હિસ્સો દર્શાવે છે. પોતાની વસ્તુ બીજાને ઉપયોગી હોય તો તે પરિગ્રહ રૂપે ન વધારતાં જરૂરીયાતવાળાને આપવી તે પણ એક દાનની વિશિષ્ટ ભાવના છે.
વિશ સ્થાનકની આરાધના દ્વારા તીર્થંકર પરમાત્મા તીર્થંકર નામકર્મની નિકાચના કરે છે. તેમાં પણ ગૌતમપદ (અથવા દાનપદ) આવે છે. આ પદની ઉત્કૃષ્ટ રીતે આરાધના શ્રી હરિવહન રાજાએ કરી જીવન ધન્ય કર્યું હતું.
સિદ્ધચક્ર યંત્રમાં ધર્મના ૪ પદ . તેમાં પણ દર્શનજ્ઞાનને જો દાનધર્મની સાથે સંકળાવીએ તો ચારિત્ર એ શીલધર્મનું તપ એ તપધર્મનું અંગ બની જાય.
અંતે – જે આત્મા છતી શક્તિએ દાનધર્મનું પાલન કરતો નથી એ દાનાંતરાયાદિ કર્મ બાંધે છે. તે જ રીતે છતી શક્તિ ભાવ વગર દાન આપે છે. તે સંપૂર્ણ લાભ મેળવવાનો અધિકારી થતો નથી. માટે જ શક્તિને ગોપવ્યા વિના દાન આપો.