________________
મોતીબિંદુમાં તેનું રૂપાંતર થઇ જાય છે.
(૪) શુદ્ધભાવ : સ્વરૂપની સાચી સમજણ થતાં, જે નિર્વિકલ્પ દશા, આત્માનુભૂતિ, સ્વાનુભૂતિ, સુખાનુભૂતિ પ્રગટ થાય છે તે શુદ્ધભાવ છે. પાણીનું બિંદુ-સાગરનો સ્વીકાર કરી, સાગરને સમર્પિત થઇ જાય તો એ જ બિંદુને સાગર નામ પ્રાપ્ત થાય છે અને સાગરનું સામર્થ્ય એને પ્રાપ્ત થાય છે.
આ વસ્તુનો સાર સિધ્ધાંતો દ્વારા સમજાવવામાં આવ્યો છે. ‘દરેક જીવની જેવી ઉપાદનની યોગ્યતા (ત્રિકાળી ઉપાદાન અને ક્ષણિક ઉપાદાન-તત્ સમયની યોગ્યતા) એ જ પ્રમાણે દરેક જીવનું સ્વતંત્રપણે ક્રમબદ્ધ પરિણમન થાય છે અને તે વખતે નિમિત્તની હાજરી હોય છે પણ નિમિત્ત કાંઇ કરતું નથી.’ આ સિધ્ધાંતોના આધાર પર ચાલતી સંપૂર્ણ વિશ્વ વ્યવસ્થા નિયમિતનિયત-ન્યાયી-ભલી બતાડવામાં આવી છે. જેને વીતરાગવિજ્ઞાન પણ કહેવામાં આવે છે. આ સિધ્ધાંતો સમજવા જેવા છે.
(૧) દ્રવ્યની સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતા (દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયની સ્વતંત્રતા) (૨) દ્રવ્યનું ક્રમબદ્ધ પરિણમન
(૩) ઉપાદાન-નિમિત્તની સ્વતંત્રતા અને નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સંબંધ (૪)પાંચ સમવાય ઃ સ્વભાવ, નિયતિ, કાળલબ્ધિ, નિમિત્ત અને પુરૂષાર્થ
૯૦. હવે મોક્ષમાર્ગ અથવા સુખ પ્રાપ્ત કરવાની વિધિ સમજીએ. (૧) ‘‘જો ઇચ્છો પરમાર્થ તો કરો સત્ય પુરૂષાર્થ’
(૨) ‘“મત, દર્શન, આગ્રહ ત્યજી વર્તે સદ્ગુરૂ લક્ષ... લહે શુદ્ધ સમકિત તે જેમાં ભેદ ન પક્ષ.
આ વાતનો સંક્ષિપ્તમાં ક્રમ આ પ્રમાણે છે.
22
(૧) પાત્રતા : મોક્ષમાર્ગમાં પ્રવેશ માટે અચુક પ્રકારની યોગ્યતા
(૨) અભ્યાસ : નિયમિત સત્સંગ, સ્વાધ્યાય, ચિંતન, મનન... વગેરે
(૩) યથાર્થ નિર્ણય : તત્ત્વનો (સ્વરૂપનો) યથાર્થ નિર્ણય...
