________________
સાદગી: પરિકલ્પનાથી પ્રયોગ ભણી એક લોકગીતમાં બીજના ચન્દ્રને પ્રાર્થના કરવામાં આવી છે. “દેને મને બીજ માવડી, ! ખીલે ગાવડી, ચૂલે તાવડી, એટલું દેને મને બીજ માવડી!”
ખીલે ગાય અને ચૂલા પર તાવડી એ બે જ વસ્તુઓ માંગીને તૃષ્ણાને સંકેલી લેતા ગ્રામવાસીના સંતુષ્ટ જીવનની કલ્પના, અદ્યતન સામગ્રીઓના ખડકલા પર બેસીને અતૃપ્તિની આગમાં શેકાતા અને નવા મિલેનિયમમાં પ્રવેશ કરવાની તૈયારી કરી રહેલા માનવની કલ્પનાશક્તિની પહોંચની બહારની બાબત છે. પોતાની જરૂરિયાતોને સીમિત રાખે, પણ પાયાની જરૂરિયાતો તો પૂરી થવી જોઈએ ને ? આ પ્રશ્ન આજના માનવીને મનમાં ઉદ્ભવે તે સહજ છે.
ગરીબના જીવન ઉપર નિબંધ લખતીવેળાએ એક ગર્ભશ્રીમંત બાળકે લખેલું: “ગરીબ જ્યારે પોતે જ ગરીબ હોય પછી તેનો નોકર તો કેવો હશે ? તેની ગાડીના ડ્રાઈવરની શી દશા હશે? તેના ગાર્ડનમાં માંડ બે–ચાર છોડ હશે અને તેના રસોઈયાને પૂરો પગાર માંડ મળતો હશે.’ ગરીબના જીવનનું શ્રીમંત આલેખન કરતો આખો ફકરો હાસ્ય ઉપજાવે. પણ આ વાસ્તવિકતા છે એવા ગર્ભશ્રીમંતોની, જેણે ગરીબી જોઈ-જાણી ન હોય. ગુજરાતીમાં કહેવાય છે: “સાકરના સ્વાદની ખિસકોલીને ખબર ન પડે.’ તેમ સામગ્રીના ઢગ ઉપર ચડીને ઊભેલા માનવીને આ ગ્રામીણની પ્રાર્થનામાં કશું સમજાય નહીં તેવું બની શકે.
અહીં જીવન છે, તેથી જરૂરિયાતો રહેવાની જ. જીવનની મૌલિક જરૂરિયાતો છે – રોટી, કપડાં અને મકાનની. પેટ પૂરતો રોટલો જોઈએ, આશ્રય માટે ઓટલો જોઈએ ને અંગ ઢાંકવા કપડું જોઈએ. પણ આજે આ ત્રણે મૂળભૂત અનિવાર્યતાઓનું વિકરાળ
૬૨).
