________________
૦ ઉપભોક્તાવાદઃ એક આધ્યાત્મિક દુર્ઘટના “પંડિત મંડનમિશ્રનું ઘર ક્યાં છે?” કોકે પૂછ્યું.
જવાબ મળ્યો: “જે ઘરના આંગણામાં કિલ્લોલ કરતા પોપટો આત્માના સ્વરૂપ અંગેની ચર્ચા કરતા સંભળાય, તેને પંડિત મંડનમિશ્રનું ઘર સમજજો.”
स्वत: प्रमाणं परत: प्रमाणं, किरांगना यत्र गिरो गिरन्ति शिष्योपशिष्यैरुपगीयमानं, अवेहि तन्मंडनमिश्र धाम ।।
જ્યાંના પોપટો પણ ચેતનતત્વની ચર્ચા કરતા હતા તે દેશના માણસો આજે જડતત્ત્વની ચર્ચા કરતા જ નજરે પડશે. કો'ક શાકભાજીની ચર્ચા કરતું હશે તો કો'ક કાપડની ચર્ચા કરતું હશે. ક્યાંક ફેશનની ચર્ચા ચાલતી હશે, ક્યાંક ભાવતાલની ચર્ચા ચાલતી હશે, તો ક્યાંક માલની. માનવ જેની ચર્ચા કરે તેના પરથી તેનું સ્તર મપાય. કોકે કહ્યું છે : Great minds discuss ideas, Average minds discuss events, Small minds discuss people.નિંદા કૂથલીમાં રાચનારા માટે લખાયેલા આ વાક્યમાં જડની ચર્ચાને સ્થાન અપાયું નથી પણ તેને ત્રીજી કક્ષામાં જ સમજવું. પૂર્વે ક્યારેય નહીં એટલી હદે જડતત્ત્વ ચેતનતત્ત્વ ઉપર વર્ચસ્વ જમાવી દીધું છે.
આજના વકરેલા ભોગવાદી પવને આર્થિક અને સામાજિક અરાજક્તાઓ ઉપરાંત ભારે આધ્યાત્મિક અરાજકતા પણ સર્જી દીધી છે. આત્મલક્ષી મનુષ્યને તેણે વસ્તુલક્ષી બનાવી દીધો છે. કોઈ પણ પ્રવૃત્તિ કરવામાં મારા આત્માનું શું નો વિચાર જે વણાયેલો રહેતો હતો તે ગાયબ થઈ ગયો. “આજે બધે મને શું મળી શકે તેમ છે’ નો વસ્તુલક્ષી વિચાર જ પ્રવર્તવા માંડ્યો. '
ઈચ્છિત વસ્તુને ગમે તેમ કરીને મેળવી લેવા માટે અનીતિ, શોષણ કે વિશ્વાસઘાત
૨૯)
