________________
સુરંગ બિછાવેલી હોવાની શક્યતા રહેલી છે. જેમકે ‘કોઈ પણ ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ કે પરંપરા બાળકનાં બાળપણ ભોગવવાની આડે ન આવે' તેવી વાત મૂકીને બાળકને મળતા ધાર્મિક સ્વાતંત્ર્ય પર કાતર ફેરવવાનું થઈ શકે છે.
કાયદાની કલમમાં ચાલાકીથી બે-ચાર શબ્દો એવા ગોઠવી દેવાતા હોય છે કે જેનાથી થતા નુકસાનનો અંદાજ આવે ત્યારે ઘણું મોડું થઈ ચૂક્યું હોય છે. જેમકે, કોઈ એમ કહે કે ‘બાળકનું કોઈ પણ જાતનું શોષણ ન થવું જોઈએ' તો તે વાત કેવી સારી લાગે! પણ, અહીં શોષણના પ્રકારોમાં ‘Spiritual Exploitation' શબ્દ વાપરીને છળ થઈ શકે.
બાળકને પાપનો ખ્યાલ આપીને ફટાકડા ફોડતો અટકાવો તો તેને પણ spiritual exploitation ગણી શકાય! બાળક કોઈ તપશ્ચર્યા-ઉપવાસ-રોજા કરે તો તેને પણ religious/spiritual exploitation કહી શકાય.
બાળકને પાપનો ખ્યાલ આપીને કોઈ પણ સારા સંસ્કાર આપવામાં આવે અને જો તે મોજશોખથી દૂર રહે તો તે Spiritual Exploitation છે એમ કહી શકાય!
બાળક બસ, પોતાનું બાળપણ આનંદથી માણે! તેમાં આવા કોઈ ધાર્મિક ખ્યાલો વચ્ચે અવરોધ ખડો કરે તે ન ચાલે! આમાં બાળકના ધાર્મિક સ્વાતંત્ર્ય પર અને બાળસંસ્કારણની સમગ્ર પરંપરા પર છીણી ફેરવવી હોય તો તેના માટેનું પ્લેટફોર્મ તૈયાર કરીને ગોઠવી દીધેલું હોઈ શકે છે.
૬૫
▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬
