________________
પોતાનો શિષ્યવર્ગ વધારવાનો ધંધો કરે રાખે છે” * કેટલાક કહેવાતા બૌદ્ધિકોને “સાધુ' શબ્દની જ એલર્જી હોવાથી તેઓ આવો પ્રશ્ન ઉછાળે છે. પહેલી વાત એ છે કે બાળક એને કહેવાય જે નજરે દેખાતું જ પકડે. પરિણામના સુખના કારણે પ્રવૃત્તિનું સુખ જતું કરે એ વાત સામાન્યથી ચાઈલ્ડ સાયકોલોજી નહીં પણ મેચ્યોર્ડ સાયકોલોજી કહેવાય.
બાળકો પરીક્ષા વખતે પણ રમવાનું છોડી શકતા. નથી કારણ કે કરિયરનું સુખ એ આવતી કાલનું સુખ છે અને રમતનું સુખ એ વર્તમાન સુખ છે. બાળક લગભગ વર્તમાન જીવી હોય છે.
છતાં કેટલાક નાની ઉંમરે સરસ ભણતા દેખાય તો તેને ઠરેલ, સમજુ અને વિવેકી કહીએ છીએ. આનો અર્થ કે અસામાન્ય કિસ્સાઓમાં એવું બનવું સંભવિત છે કે બાળપણમાં મેચ્યોર્ડ સાયકોલોજી પણ હોઈ શકે છે. તો તેવા કિસ્સાઓમાં એ દેખીતો બાળ અને અંદરથી પ્રબુદ્ધ ગણાવો જોઈએ.
ભોળા બાળકોને પટાવીને દીક્ષા અપાવીને શિષ્યો વધારવાની વાતમાં કોઈ જ દમ એટલા માટે નથી કે વીશ. હજાર સાધુ-સાધ્વીજીઓ વચ્ચે વર્ષે ચાર-છ કે આઠ બાળકોને દીક્ષા અપાય તેમાં કઈ મોટી શિષ્યવૃદ્ધિ થઈ જવાની હતી? (૮) મોટી ઉંમરે પણ વૈરાગ્યભાવ દુર્લભ જણાય છે ત્યારે બાળ ઉંમરે આંતરિક પ્રબુદ્ધતા આવી ગઈ હોય શકે તેવું માનવું શું ઉચિત છે?
