Shripal Rajano Ras

SR No.: 006082
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhogilal Ratanchand Vora
Publisher: Bhogilal Ratanchand Vora
Total Pages: 468
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 23

શ્રીપાળ રાજાનો રાસ અર્થ –તે બન્ને રાજબાળાઓએ ર્વપુણ્યના બળવડે વિદ્યાભ્યાસની અંદર સારી ચીવટ રાખવાથી ટૂક વખતમાં જ ચતુરાઈ ભરેલી ચતુર સ્ત્રીની ચોસઠ કળાઓ શીખી લીધી, અને તે એક બુદ્ધિના ખજાના સરખી થઈ. તેમજ વ્યાકરણશાસ્ત્ર-કૌમુદી સિદ્ધાંતચંદ્રિકા, કાવ્ય વગેરે, તથા નામમાળા એટલે કે દેશદેશની ભાષાઓમાં જુદાં જુદાં બોલતાં નામ અને તેઓના ગુણદેણ સંબંધી કેષ-એ વગેરે બધાંએ પૂરેપૂરાં હેડે યાદ થયાં. તેમજ કવિતા કરવાનાં સાહિત્ય સમ્બન્ધી કળાઓના જાણવાથી સારી કવિતા બનાવનારીઓ થઈ, વાજિંત્ર એટલે ચામડેથી મઢવામાં આવતાં નગારાં નરઘાં–લક વગેરે, તારથી તૈયાર થયેલાં સતાર-સારંગી-તાઉસ-સુંદરી વગેરે, ફૂંકથી વાગનારાં વાંસળી, શરણાઈ–મેરલી વગેરે અને અર્ધતાલવાળાં-કાંસીજોડા-ઝાંઝ-મંજીરા-જળ તરંગ વગેરે સ્વરહીન વાજા: મતલબમાં જગતની સપાટીમાં વાગનારાં તમામ સાડા ત્રણ જાતિનાં વાજિંત્રો વગાડવાં મેળવવાની કળા, તાલસ્વર સાથેની ગાયન કળા, છ રાગ, ત્રીસ રાગણીનાં રૂપ; છાયા-આરેહ અવરોહ સહિત તાન પલટા, તેના સમય વગેરે અને નવે રસની રીતિ વગેરેમાં કુશળ થઈ–એટલું જ નહીં, પણ તે બને પ્રવીણ રાજકુમારિકાઓનું મુખ જોવા અને ચોસઠ કળાઓને વિલાસ શિખવાને માટે સોળ કળાવાળે પુનમને ચંદ્રમા પણ જંબુદ્વીપની જગતીમાં હંમેશાં ભમવા લાગ્યો, કેમકે પોતે ફક્ત સોળ કળાવાળો જ હતો અને તે બન્ને રાજકન્યાઓ તે ચોસઠ કળાવાળી હતી, એથી ચોસઠે . કળા શીખવા પ્રતિજ્ઞા કરી ને સદરહુ કુંવરીઓન: મહીંનાં દર્શન કરવા તથા કળાઓને અભ્યાસ કરવા ફેર મારવા લાગ્યો, પરંતુ તેને ક્ષયરોગ લાગુ પડતાં તેના મનની હોંશ મનમાંની મનમાં જ રહી અને પ્રતિજ્ઞા પૂરી ન થતાં હજુ ભમ્યા જ કરે છે, કારણ કે મોટા પુરુષે જે પ્રતિજ્ઞા આંખનાં અંજને જાણવા-જવાની, ચૂર્ણ બનાવવાની, સામાને પ્રસન્ન કરવાની, ધાતુવૃદ્ધિ કરવાનો. અલંકારિક ભાષા વાપરી જાણવાની, હાથ ચાલાકીની, સુંદર ચાલ ચાલવાની, સુગંધી તેલ બનાવવાની, ચાકરની કદર જાણવાની, પ્રશ્ન કરવાની, સામાના દચનનું નિરાકરણ કરવાની, વીણુ વગાડવાની, ચર્ચાવાદ લડાઈ કરવાની, કટાક્ષના ઉપયોગની, 'લોકાચારની, સોગઠાં–શેતરંજ રમવાની, રત્ન-મણિ વગેરે પારખવાની લિપિનો ભેદ જાણુવાની, વૈદકની, કામચેષ્ટાની, રસોઈની, મા ગુથવાની, ચોખા ખાંડવાની, તંબળ બરાવવાની, કથા કહેવાની, ફૂલ ગુંથવાની, અંગાર સજવાની, બધા દેશની ભાષા જાણવાની, વ્યાપાર કરવાની, ભજન જમવાની, અજાણ્યાનું નામ જણવાની, દાગીના પહેરવાની સમસ્થા-પાદપૂતિ વગેરે જાણવાની, અને વ્યાકરણ સંબંધી જ્ઞાનની; એ સ્ત્રીની ચોસઠ કળાઓ છે..