Shripal Rajano Ras

SR No.: 006082
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhogilal Ratanchand Vora
Publisher: Bhogilal Ratanchand Vora
Total Pages: 468
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 20

ખંડ પહેલો
માબાપ છે'-એ મહાન બિરુદન મળવાથી એટલે કે ત્યાં સદાય સુકાળજ હોય છે એથી, અને હિંદુસ્તાનના મધ્ય પ્રદેશમાં આવેલ હોવાથી જાણે એ માળવદેશ હિંદુસ્તાનમાંના બીજા દેશોને મૂળપુરૂષ હોય અને તે તેના પરિવારરૂપ હોયની તેને ખ્યાલ કરાવી રહેલ છે. આમ હોવાથી કવીશ્વરે મનહર અને અધિકારમાં પણ ઘણું જ ઉંચા દરજજાને છે એવું વિશેષણ વિશેષપણે આપેલું છે. એ માળવદેશની અંદર માથા ઉપર શોભનારા મુગટની પેઠે પાટનગર ઉજેણી નગરી કે જેની સરખામણી બતાવવામાં કોઈ પણ શહેરની ઉપમા ન આપી શકાય એવી ( આ વાર્તાના સમયમાં ઉજેણી નગરી જાહેજલાલીથી પૂર્ણ ) હતી, તેમજ એ શહેરની અંદર વસનારી તમામ પ્રજા એટલી બધી ધનપાત્ર અને વૈભવવાળી હતી કે જેને પાર કળવામાં પણ કઈ રીતે આવી શકે તેવો ન હતો, એટલું જ નહિ; પણ (કવિ કહે છે કે-હું એમ માનું છું કે) સ્વગપુરી એ ઉજેણુની અપાર શેભાને નિહાળી પોતે એના અગાડી હલકી જણાતાં શરમાઈને આકાશમાં જતી રહી છે, તથા કુબેરની અલકાપુરી પણ ઉજેણની અદ્ધિસિદ્ધિ જોતાં પિતાની અદ્ધિસિદ્ધિને તુચ્છ માની એકાંત પ્રદેશે-છેટે જઈને રહી છે અને રાવણની સોનાની લંકા પણ ઉજેણમાં દરેક ઘરના બારણાના ચણિયારામાં સેનું તે શું પણ હીરા માણેકને કચરાતાં જોતાં પોતાને ધિક્કાર માની સંતાપથી તપેલી બિચારી પોતાના આત્માને ઠંડે કરવા માટે દરિયામાં જઈ પડી રહી છે, મતલબ એ જ કે એ સમયમાં ઉજેણુ ઘણીજ શોભાના શિખર ઉપર બિરાજતી હતી. ( ૧-૩)
પ્રજાપાળ પ્રતાપે તિહાં, ભૂપતિ સવિ સરદાર લલના, રાણી સૌભાગ્યસુંદરી, રૂપસુંદરી ભરતાર લલના, દેશ ૪ સહેજે સેહગસુંદરી, મન માને મિથ્યાત લલના, રૂપસુંદરી ચિતમાં રમે, સૂધી સમકિત વાત લલના.
દેશ મનહર માળવો. ૫ સુરપરે સુખ સંસારનાં, ભોગવતાં ભૂપાળ લલના, વાકય પણ પ્રતીતિ દે છે. ૨ જે શહેરમાં રાજગાદી હૈય તે શહેરને પાટનગર કહે છે. ૩ હલકું ત્રાજવું હંમેશાં ઊંચુ જ જાય છે એ નિયમ પ્રમાણે હલકી થઈ જવાથી ઊંચે જતી રહી. ૪ અલકાપુરી લજજાઈ જતાં હોં છુપાવવાને માટે કેઈ ન જોઈ શકે તેવે ઠેકાણે જતી રહી અને ૫ લંકા બળતરાની મારી દરિયામાં પડી. અલંકારથી આ અતિશયોકિત ફક્ત ઉજેણની અતિશય વડા બતાવવા માટે જ કહેલ છે.અલંકાર વિનાની કવિતા અડવી-શંગાર વગરની લાગે છે, માટે અલંકારની જરૂર છે.