________________
સંયમના પંથે
ધર્મથી પિતાની અભિલાષા સંતોષાય છે. મહાન અને અતિ દુખકર કષ્ટો શાંત થાય છે. તેનાથી દેવતાઓ પણ વશ થાય છે. તેમજ તેના આરાધનથી આત્માને લાગેલા અનેક કમે ક્રમશઃ ક્ષીણ થતા જાય છે.
અનેક પ્રકારના દાનોમાં જેમ અભયદાન શ્રેષ્ઠ છે. સર્વ ગુણોમાં જેમ ક્ષમાગુણ શ્રેષ્ઠ છે, સર્વ પૂરોમાં જેમ ગુરૂ ભગવંત શ્રેષ્ઠ છે. તેમ સર્વ સામાં ધર્મ શ્રેષ્ઠ છે.
જેણે એકવાર ધર્મામૃતનું પાન કર્યું હોય તે ભવ્યાત્માના સર્વકાર્ય સિદ્ધ થયા એમ સમજવું. કારણ જેમને દૂધ મળ્યું હોય છે, તેમના માટે પછી દહીં, ઘી વગેરે પદાથે સુલભ હોય છે.
હે ભવ્યાત્માઓ ! આ દુનિયામાં દુર્લભ એ મનુષ્ય જન્મ પામીને જેઓ યથાશક્તિ ધર્માની આરાધના કરતા નથી તે મૂઢજો, અત્યંત કષ્ટથી મેળવેલ ચિંતામણી રત્નને સમુદ્રમાં ફેદી દે છે.
હે રાજન્ ! જેની અંદર મુખ્ય દયા હોય તેને જ ધર્મ કહ્યો છે. દયાને મૂકી જેઓ ધર્મ કરે છે, તેઓ વાસ્તવમાં ધર્મ કરતા નથી. કારણ શાસ્ત્રકારોએ દયાહીન ધર્મને નિષ્ફળ કહ્યો છે. જેમ નાયક વિનાનું સૌન્ય ગમે તેટલું મોટું હોય તે પણ તે નિષ્ફળ નીવડે છે, તેમ દયા વિનાને ધર્મ પણ નિષ્ફળ નીવડે છે. માટે જ દયાને જ પ્રધાન ગણવામાં આવી છે.
વળી ગુણ વિના ગુરૂ અને ગુરુ વિના તત્ત્વજ્ઞાનનું યથાર્થ જ્ઞાન બુદ્ધિમાન પુરુષને પણ થઈ શકતું નથી. તથા