________________
uપીઠિકા
પ્રભુના મુખેથી નીકળેલી ત્રિપદી એટલે આપણા શ્રુતજ્ઞાનનો ખજાનો ખોલી આપતો પાસવર્ડ. સમગ્ર દ્વાદશાંગીનું મૂળ ત્રિપદી છે અને તે ત્રિપદીનું જે દાન પ્રભુએ કર્યું તેના મૂળમાં ગણધરનો પ્રશ્ન હતો “યવં વિ તરં ?' (ભગવંત! તત્ત્વ શું છે?) જ્ઞાનીના પ્રતિપાદનથી આપણને ઘણું મળ્યું છે. તેમ પૂછાયેલા પ્રશ્નોના જવાબરૂપે પણ આપણને ઘણું ઘણું મળ્યું છે.
જૈનશાસનની પંચવિધ સ્વાધ્યાય શૈલીનું એક અનોખું અંગ એટલે પૃચ્છના સ્વાધ્યાય! પંચમાંગ સૂત્ર શ્રી ભગવતીજી માં ગણધર ગૌતમસ્વામિજી વગેરેના પ્રશ્નો થકી જ્ઞાનપ્રકાશ પથરાયો છે. તપાગચ્છીય આચાર્ય ભગવંત શ્રી વિજયહીરસૂરીશ્વરજી, પૂ. શ્રીવિજયસેનસૂરીશ્વરજી મ.ને પૂછાયેલા અનેક પ્રશ્નોના શાસ્ત્રસંદર્ભ સાથે સુંદર જવાબો અપાયેલા છે જે ક્રમશઃ “હીરપ્રશ્ન અને સેનપ્રશ્ન' નામે ગ્રંથરૂપે પ્રસિદ્ધ થયેલછે.
પ્રશ્નોત્તરની શૈલી પરિષ્કૃત અને પરિશુદ્ધ પદાર્થ સુધી પહોંચવા માટે મદદરૂપ બને છે. ચાલો, મનના કોઈ ખૂણે કે બુદ્ધિના કોઈ વળમાં સળવળતા કે કાનમાં પડઘાતા કેટલાક પ્રશ્નોના સમાધાન માટેનો કંઈક પ્રયાસ કરીએ.
બુદ્ધિના ઘણા કાર્યો હોઈ શકે. તેમાંનું એક એટલે બુદ્ધિની મર્યાદા સમજવી. તેને ખ્યાલમાં રાખીને પણ બુદ્ધિના પ્રશ્નોને બુદ્ધિનું સમાધાન આપીને સદ્બુદ્ધિના નિર્માણ તરફ આગળ વધીએ.
(વિચારોની દીવાદાંડી
૦૧
