________________
આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર દર્શન |
છે એમ એ જ રીતે શુભાશુભ પુણ્ય-પાપરૂપ [કર્મનું કર્મનું જીવને [ભોક્તાપણું ભોક્તાપણું જણાય જણાય છે. ૮૩
એક રાંક ને એક નૃપ, એ આદી જે ભેદ,
કારણ વિના ન કાર્ય તે, તેજ શુભાશુભ વેદ્ય. ૮૪ અન્વયાર્થ:- (એક એક [રાંક ગરીબ ને અને એક એક નૃિપ રાજા [એ એ [આદિ વગેરે જે જે ભેદ બહારના ભેદને તેિ તે [કારણ કારણ વિના વગર [કાર્ય ભેદરૂપ કાર્ય નિ હોઈ શકે છે તે જ જ શુિભાશુભ પુણ્ય અને પાપનું વેિદ્ય ફળ છે એમ જાણવું. ૮૪
ફળદાતા ઈશ્વરતણી, એમાં નથી જરૂર,
કર્મ સ્વભાવે પરિણમે, થાય ભોગથી દુર. ૮૫ અન્વયાર્થ:- (ફળદાતા) ફળ આપવા માટે ઈશ્વરતણી ઇશ્વરની એમાં એમાં કાંઇ [જરૂર જરૂર નથી નથી [કર્મ શુભ અને અશુભ કર્મ સ્વિભાવે પોતાના સ્વભાવથી [પરિણમે પરિણમે છે અને ભોગથી બહારના સંયોગો, વિકારો વગેરેનું નિમિત્ત થઈને દૂર દૂર થાય થઈ જાય છે. ૮૫
તે તે ભોગ્ય વિશેષના, સ્થાનક દ્રવ્ય સ્વભાવ,
ગહન વાત છે શિષ્ય આ, કહિ સંક્ષેપે સાવ. ૮૬ અન્વયાર્થ:- તે તે તે તે [ભોગ્ય ભોગવવાલાયક વિશેષના જુદા જુદા પ્રકારનાં સ્થિાનક સ્થાન (નિમિત્ત) થવાનો દિવ્ય સ્વભાવ જડ અને ચેતન પદાર્થોના પોત પોતાનો ભાવ છે. [શિષ્ય હે શિષ્ય ! [આ વાતો આ વાત ગિહન ઘણી ઊંડી [છે છે, તો પણ [સાવ) તદ્દન સિંક્ષેપે ટુંકામાં [કહી) અહીં કહી છે. ૮૬
શંકા શિષ્ય-ઉવાચ. કર્તા ભોક્તા જીવ હો, પણ તેનો નહિ મોક્ષ,
વીત્યો કાળ અનંત પણ, વર્તમાન છે દોષ. ૮૭ અન્વયાર્થ:- [જીવ જીવ કિર્તા અને ભોક્તા ભોક્તા હિો છે એ ખરું પણ પણ તેનો તેનો મોક્ષ મોક્ષ નહિ હોય તેમ લાગતું નથી કેમકે અનંત પાર વિનાનો
૫૪
