________________
આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર દર્શન
અન્વયાર્થ - ચેતન જીવ (જો જો કિરતું વિકારીભાવ કરતો નથી] [તો તો કિર્મ રજકણો (કાશ્મણ વર્ગણા) કર્મરૂપ થતાં થતાં નથી નથી, તેથી તેથી કર્મ [ અનાયાસે સ્વિભાવ થતાં નિહિ નથી તેમજ તેમજ કર્મ તે વિધર્મ જીવનો સ્વભાવ નિહિ નથી.૭૫
કેવળ હોત અસંગ જો, ભાસત તને ન કેમ?
અસંગ છે પરમાર્થથી, પણ નિજ ભાને તેમ. ૭૬ અન્વયાર્થ:- જો જો કેવળ સર્વથા [અસંગ પર તરફનું લક્ષ કર્યા વગર હિત) આત્મા રહેતો હોત તો તિને તને [ભાસતો તેવો જણાત (કેમ કેમ નિ નહિ? એટલે કે જણાત જ. [પરમાર્થથી વસ્તુ દૃષ્ટિએ જીવ અસંગ અસંગ છે, પણ પણ જો તે નિજભાને પોતાનું ભાન કરે તો તેમ] અસંગ રહે. ૭૬
કર્તા ઈશ્વર કોઈ નહિ, ઈશ્વર શુદ્ધ સ્વભાવ, *
અથવા પ્રેરક તે ગયે, ઈશ્વર દોષ પ્રભાવ. ૭૭ અન્વયાર્થ - (કો કોઈ (ઈશ્વર) ઇશ્વર કિર્તા જગતનો અથવા કર્મોનો કર્તા નહિ નથી, શુદ્ધ સ્વભાવ જીવનો શુદ્ધ સ્વભાવ તે જ [ઈશ્વર) ઇશ્વર છે અથવા અથવા તે તેને પ્રેરક કર્મનો કરાવનારો ગ ગણીએ તો (ઈશ્વર) ઇશ્વર (દોષ પ્રભાવ મહાન દોષનો કર્તા થાય. ૭૭
ચેતન જો નિજ ભાનમાં, કર્તા આપ સ્વભાવ,
વર્તે નહિ નિજભાનમાં, કર્તા કર્મ પ્રભાવ. ૭૮ અન્વયાર્થ - (જો જો ચેતન જીવ નિજ પોતાના [ભાનમાં ભાનમાં રહે તો [આપ પોતાના સ્વિભાવ) શુદ્ધ સ્વભાવનો કિર્તા કર્તા થાય અને જો નિજ પોતાના [ભાનમાં શુદ્ધ સ્વભાવમાં વિર્તે નહિ ન વર્તે તો કિર્તા કર્મ પ્રભાવ વિશેષ પ્રકારે ભાવ કર્મનો કર્તા થાય અથવા જડ કર્મનું નિમિત્ત થયો કહેવાય. ૭૮
શંકા-શિષ્ય ઉવાચ. જીવ કર્મ કર્તા કહો, પણ ભોક્તા નહિ સોય, શુ સમજે જડ કર્મ કે, ફળપરિણામી હોય. ૭૯
૫૨
