________________
પરિશિષ્ટ - ૪
11
કરાય તો આત્મતેજ પ્રગટી ઊઠે છે અને પૂર જેને ઈષ્ટ છે એવો પુરુષ પોતાની પૂર્ણતાની પ્રાપ્તિની પૂર્તિ કરે છે.
ઉર્વરતસઃ બિંદુ (વીર્ય)નું ધારણ તે બ્રહ્મચર્ય અને વીર્યના ઉર્વીકરણથી આત્મતેજનું પ્રાગટ્ય એ ઉર્ધ્વરેતમ્ છે. સ્ત્રી સંબંધમાં રજનું પણ ખલન ના થાય તો ઉદ્ધરતમ્ બની શકાય. નાભિ કે જે મણિપુરચક્ર છે અને જ્યાં આઠ ટુચક પ્રદેશો રહેલાં છે તે ચક્રથી પ્રારંભ કરી ઉપર ઉપરના ચકોએ ધ્યાનથી તે તે ચક્રોને સ્પંદિત કરી તેનું ભેદન કરતાં જઈ કુંડલિની શક્તિ એવી ચિશકિતનું ઉર્વીકરણ કરવું એટલે કે કર્મના આવરણો ને હઠાવતા જઈ ચેતના જે આઠ રૂચક પ્રદેશ સ્થિત છે તેનો ઉઘાડ કરતાં જવું, ઉર્વીકરણ કરતાં જવું તે ઉર્ધ્વરેતસ્ છે. ઉર્ધ્વરેતપણાથી ભવાભિનંદિપણું તૂટે, આવરણ હઠે અને ચેતના નવપલ્લવિત થાય. અધોમુખી, અધોગામિની, ભોગગામિની ચિદ્ શક્તિ ઉર્ધ્વમુખી ઉર્ધ્વગામિની, યોગગામિની થઈ શિવ સાયુજ્યની બની સ્વરૂપ શકિત, અનંતશક્તિ, અનંતસુખ, અનંતદર્શની, અનંતજ્ઞાની રૂપે સ્થાયી થાય છે. મણિપુરચક્રથી નીચેના ચક્રોનું ધ્યાન અધોરેતપણામાં પરિણમે છે, જે ભોગી, બનાવે છે. વીર્યના ખલનથી જીવ અધોરેતમ્ બને છે. કેટલાંક મંત્રોના ઉચ્ચારણથી પણ ચક્રો સ્પંદિત થતાં હોય છે. ઉપરના ચક્રોને સ્પંદિત કરનારા મંત્રોચ્ચારથી ઊર્જા ઉપર ઉઠે છે અને તેથી વિપરીત નીચેના ચક્રોને સ્પંદિતા કરનારા મંત્રોચ્ચારથી ઊર્જા નીચેની તરફ વહે છે જે ભોગી બનાવે છે.
યોગોનિઃ શરીરસ્થ પ્રાણ જે સીધો ઉર્ધ્વગતિ સૂચક - ત્રિકોણ સૂર્ય છે કે પછી અગ્નિ વિધેયાત્મક ઊર્જા Positive Energy છે તે અનાહતચક્રમાં રહેલ છે. એ સદાય ઉર્ધ્વસ્થ દશામાં હોય છે.
જ્યારે મૂલાધાર ચક્રમાં રહેલો અપાનવાયુ (ચંદ્ર) જે નિત્ય અધોગતિ સૂચક ઉલટો ત્રિકોણ તે ચંદ્ર અને નિષેધાત્મક ઊર્જા Negative Energy છે. એ નિહાર - મલમૂત્ર વિસર્જક ઊર્જા છે.
ગ્રંથિભેદ દ્વારા સુષ્મણા નાડી કાર્યાન્વિત થતા ઉર્ધ્વસ્ત બનીને અપાનવાયુ જ્યારે સહસારચક્રને ભેટે છે ત્યારે પ્રાણ અને અપાનના ઘર્ષણથી જે અગ્નિ
