________________
આનંદઘન પદ - ૯૩
૨૬૯
એને જ મળવાના કોડ સવિશેષપણે થયા કરે છે.
સંસારમાં મોટો ભાગ ઢોલિયો, તળાઈ, ખાટ કે પછેડી આદિ સુખના સાધનોની જ ચિંતા કરનારો છે. સાધનો સુખ આપનારા છે તેની ના નહિ પણ આ સાધનો હોય તો જ સુખ મળે એવો નિયમ નથી. આપણે ત્યાં તો કહેવત છે કે “ઊંઘ ન જુએ તૂટી ખાટ અને ભૂખ ન જુએ ભાખરો”. સાધના વિના પણ સુખ હોઈ શકે છે. દિયારસિક જીવડા બાહ્ય ક્રિયામાંજ ઘર્મ માની તેમાંજ સંતોષ માનનારા હોય છે અને એનેજ સર્વસ્વ માનનારા હોય છે. યોગીરાજ એવા જીવોને ચેતવણી આપતા કહે છે કે એ બધા સાઘન ધર્મો છે. એ બધાના કેન્દ્રસ્થાને તો ચેતનરાજ છે, આત્માનું શુદ્ધ સ્વરૂપ છે, તેને જરા પણ ભૂલવું જોઈએ નહિ.
કેટલાક ખારવાઓએ રાત્રે ખૂબ દારૂ પીધો પછી તેમાં ભાનભૂલા બની રાત્રે બાર વાગે નાવડામાં બેસી હલેસા હાથમાં લઈ પાણીમાં તે મારવા લાગ્યા. પ્રાત:કાળ સુધી તે હલેસા મારતા રહ્યા તો પણ ત્યાંના ત્યાંજ હતા કારણકે નાવની પાછળના ભાગ સાથે બાંધેલુ દોરડુ કે લંગર તો છોડવાનું જ ભૂલી ગયા હતા. એવી રીતે ધર્મ કરવા તૈયાર થયેલો જીવ કિયાધર્મના હલેસા તો મારે છે પણ અંદરમાં પડેલી આજ સુધીની વાસનાઓ, રાગદ્વેષની પરિણતિઓ, કામક્રોધાદિ ષષ્ટિપુના ઘમસાણો તેમજ વ્યવહારની આંટીઘૂંટીઓ રૂપી ગાંઠ તેણે છોડેલી હોતી નથી માટે ભવને અંતે મૃત્યુ સમયે જ્યારે નજર કરવામાં આવે છે ત્યારે તે કેરનો ઠેર ત્યાંજ ઊભો હોય છે.
હાલમાં કેટલીક જગ્યાએ શુભનો ત્યાગ કરી શુદ્ધને આદરવાની વાત ચાલે છે તેમાં આત્મવંચનાને પૂરેપૂરો અવકાશ છે માટે આ વાતને લક્ષ્યમાં રાખી આંતરદષ્ટિએ ઉપર કહેલી વાત વિચારવા યોગ્ય છે. કોઈક મતે તો સાધ્યપ્રાપ્તિ સુધી શુભ અનષ્ઠાનો ચાલુ રાખવાનો આગ્રહ દેખાય છે. વિચારવાની બાબત એ છે કે એકડો ઘૂંટતા ન આવડે ત્યાં સુધીતો તેનો આગ્રહ રાખી તેને ઘંટવો જ જોઈએ પણ મહા અંક ગણિત કે બીજગણિતની પરાભૂમિકાએ પહોંચ્યા પછી પણ એકડો ઘૂંટવાનો આગ્રહ ચાલુ રાખવો એ
આત્માની રૂએ આત્મા પામવા - પમાડવા બોલીએ તે મૌન છે, કારણ આત્મા અબોલતત્ત્વ છે.
