Page Text
________________
૨૩૪
આનંઘન પદ
-
૮૯
દૃષ્ટિ કરતા તે નિત્ય જણાય છે પણ તેના પર્યાય ઉપર નજર કરતા તે સમયે સમયે બદલાતા દેખાય છે. જો ક્ષેત્રથી આત્મા વિભુ હોય તો તેના પર્યાયમાં જે પલટણભાવ (પરિવર્તનશીલતા) દેખાય છે તે કેવી રીતે ઘટી શકે ?
જૈન દર્શનના મતે જ્ઞાનથી આત્મા સર્વ વ્યાપક છે કારણ કે કેવળજ્ઞાનની પ્રવૃત્તિ સર્વદ્રવ્યોમાં અને સર્વ પર્યાયોમાં થતી વ્યાપક છે જ્યારે મતિજ્ઞાનની પ્રવૃત્તિ સર્વદ્રવ્યોમાં પણ તેના સીમિત પર્યાયોમાં થતી મર્યાદિત છે. માટે આ રીતે જ્ઞાનથી આત્માને વ્યાપક માનવામાં આવે તો તે ઘટી શકે છે બાકી ક્ષેત્રથી વ્યાપક માનવામાં આવે તો તેવું આત્માનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ નથી.
તે સિવાય કેવલજ્ઞાન પામ્યા પછી આત્મા ૧૩મા ગુણ સ્થાનકે છેલ્લા અંતર્મુહૂર્તમાં કેવલી સુમદ્ઘાત કરે છે ત્યારે આઠ સમયની તે પ્રક્રિયામાં ચોથા સમયે તે ક્ષેત્રથી પણ અલ્પકાલીન માત્ર લોકાકાશ પૂરતો સર્વવ્યાપી બને છે અર્થાત્ ચોથા સમયે તેના બધાજ અસંખ્ય આત્મ પ્રદેશો સંપૂર્ણ લોકાકાશના અસંખ્ય પ્રદેશોમાં વ્યાપેલા હોય છે. આમ સમન્વય પદ્ધત્તિ અપનાવવામાં આવે તો અન્ય દર્શનકારોએ માનેલ આત્માની વ્યાપકતાને સાપેક્ષપણે સ્વીકારવામાં જૈન દર્શનને કોઈ મુશ્કેલી નડતી નથી. આજ જૈનદર્શનની વિશાળ દૃષ્ટિનો પાકો પુરાવો પૂરો પાડનાર સાપેક્ષવાદની સિદ્ધિ છે. અર્થાત્ અન્યદર્શનોની સમજને સ્પષ્ટ કરી આપી શકાય એમ છે. શબ્દોના ઝઘડાઓ કરી આત્માને કલુષિત કરવો અને વિશ્વમાં સંઘર્ષનુ વાતાવરણ ઊભું કરવું એના કરતા શબ્દોનું યથાર્થ અર્થઘટન કરી આત્માને ઉપશમભાવમાં રાખવો અને વિશ્વમાં શાંતિ-સમાધિનું સામ્રાજ્ય ફેલાવવું એ સાધનાનો મર્મ છે. એ સ્યાદ્વાદ દર્શનના અનેકાન્તવાદ, સાપેક્ષવાદની વિચારણાની ફળશ્રુતિ છે.
જૈન દર્શન એ વીતરાગ-સર્વજ્ઞ પ્રણીત છે. તેના પ્રણેતાઓ પૂર્ણજ્ઞાની બન્યા પછી તીર્થ સ્થાપે છે અને જગતને મોક્ષમાર્ગ બતાવે છે માટે તેમાં ન્યૂનતા, ખામી કે ભૂલ થવાનો સંભવ નથી. વીતરાગ સર્વજ્ઞ પ્રભુએ આપેલ સ્થાાદ, સાપેક્ષવાદ, અનેકાંતવાદ એ વિશ્વને મળેલ એક એવી મહામુલી ભેટ છે કે જે મોક્ષે જવા માટે તો ઉપયોગી છે - છે ને છે જ તેમાં કોઈ શંકાને સ્થાન જ નથી પણ સંસારમાં પણ સારી રીતે સુસંવાદિત જીવન જીવવા માટે
જોનારો અને વેઠનારો બે એક થાય છે તે જ અનુભવ છે.
| SR No. | 006025 |
| Book Title | Parampaddai Anandghan Padreh Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Suryavadan T Zaveri |
| Publisher | Shreyaskar Andheri Gujarati Jain |
| Publication Year | |
| Total Pages | 442 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |